Gecorrigeerd (2015)

Mirna Funk – Winternabijheid
(Atlas Contact)

Mijn naam is Lola. Ik ben Duitse; ik ben Joodse. 
En de enige die het recht heeft een Hitlersnor op mijn gezicht te tekenen, ben ik.

Lola’s grootouders, bij wie ze grotendeels opgroeit wegens scheidingsperikelen van haar vader en moeder, overleefden de Holocaust. Maar Lola wordt wel verondersteld kalm te blijven wanneer er antisemitische grappen worden gemaakt en vrienden een foto van haar met Hitlersnorretje online zetten. Geintje. Maar zo komt het op Lola niet over en ze laat het op een kort geding aankomen.

Om wat afstand tot deze gebeurtenis te nemen vertrekt ze – ze woont in Berlijn – in de zomer van 2014 naar Tel Aviv. In Israël breekt in alle hevigheid de Gaza-oorlog uit. Vol woede, esprit en, ondanks alles, ongebreideld enthousiasme gaat Lola op zoek naar de manier van leven die bij haar hoort.

Lola vertegenwoordigt de stem van een jonge Joodse generatie en ze vertelt over het leven tussen Berlijn en Tel Aviv, tussen feesten en de oorlog in Gaza. Een intens emotionele, contemporaine roman vol tegenstrijdigheden, angsten en vreugde, en tegelijk een zeer actueel en politiek boek.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wim Daniëls – De tambour-maître
(Thomas Rap)

Hartverscheurend, hilarisch en ontroerend. De verhalen in deze bundel roepen verschillende emoties op en tonen uiteenlopende werelden. De gebeurtenissen zijn soms heftig, soms verstild. De hoofdpersonages zijn mensen van alledag die een weg proberen te vinden in de wonderlijke wereld of die hun eigen wereld wonderlijker maken. Er is een tambour-maître, een zwemmer, een verzamelaar van manuscripten, de zoon van een uitgebuite arbeider, alsook een jongen die een moord beraamt. En er is een verteller die oog heeft voor mensen die door anderen over het hoofd worden gezien.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Corina Duijndam – De gekleurde werkelijkheid
(Querido)

In De gekleurde werkelijkheid beschrijft Corina Duijndam haar ervaringen met jongeren in buitenwijken in Parijs en Amsterdam. Ze kwam als ‘vreemdelinge’ in een Parijse banlieue terecht en bewoonde er een kamertje bij een Afrikaanse jongen, Oneboy. Nu woont ze in Osdorp. In beide wijken bouwde ze vriendschappen op met jongeren. Ze vertelt over Amal, die laat zien hoe het is om als jonge moslima met Marokkaanse roots in Nederland te wonen. En ze beschrijft hoe Adama, een knappe man, het ondanks de vooroordelen over jongeren uit de Franse buitenwijken probeert te maken: als fotomodel én als assistent op een middelbare school. In januari 2015 vonden de aanslagen op Charlie Hebdo plaats, en tien maanden later die op verschillende andere plekken in Parijs. Deze gebeurtenissen lieten de inwoners van Frankrijk en heel Europa in ontsteltenis achter. Wat betekent dit voor de jongeren?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Twan Huys – De Clintons
(Prometheus)

In het spannendste Amerikaanse verkiezingsjaar ooit vertelt Twan Huys het verhaal van het beroemdste en meest invloedrijke politieke echtpaar uit de Verenigde Staten: Bill en Hillary Clinton. Hij: het ultieme politieke talent, een van de populairste oud-presidenten, bijna afgezet vanwege zijn ontembare libido. Zij: de bedrogen echtgenote, de gedroomde Democratische presidentskandidaat die het aflegde tegen Barack Obama, maar die nu de eerste vrouwelijke president van Amerika kan worden.

Twan Huys sprak voor dit boek met vrienden, vijanden, adviseurs en ingewijden van de Clintons, zoals David Maraniss en Carl Bernstein, de biografen van resp. Bill en Hillary; Robert Bennett, Bills advocaat tijdens de seksschandalen; en Dick Morris, voormalig adviseur en nu vijand nummer 1 van de Clintons. Maar ook wist hij mensen te spreken te krijgen die zich bijna nooit laten interviewen: Sidney Blumenthal, adviseur en vriend; en Betsey Wright, jarenlang politiek adviseur en vriendin, en degene die de hoogte- en dieptepunten van het echtpaar het meest intensief heeft meegemaakt. En Huys sprak uitgebreid, tijdens zijn correspondentschap in Amerika, met Bill en Hillary zelf. De Clintons is hun verhaal.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Maarten Moll – Oberhausen
(Querido)

Hermann Müller wil dat zijn biografie wordt geschreven. Zijn zoon, Martin, die zich tot nu toe nooit zo interesseerde voor zijn vaders leven, moet dat doen. Maar zijn vader wil hem, zo blijkt al snel, eigenlijk niets vertellen. Tijdens een korte gezamenlijke vakantie in Helsinki wordt Hermann aangereden; hij belandt in coma. Martin voelt zich gedwongen met de weinige feiten die hij over het leven van zijn vader kent diens levensverhaal samen te stellen. Verstrikt in dit experiment stuit hij op verrassingen; opeens ziet hij zijn vader in een heel ander licht. Doet Martin zijn vader wel recht met het door hem bedachte verhaal?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Rodrigo Hasbún – Woeste jaren
(Atlas Contact)

De familie Ertl vestigt zich in de jaren vijftig in Bolivia. Vader Ertl – de fotograaf van veldmaarschalk Erwin Rommel – werkte als cameraman samen met Leni Riefenstahl en was in ongenade gevallen. In Bolivia trekt de droom van een expeditie naar Paitití, een legendarische Inka-stad in de jungle, hem als onvervalste avonturier enorm aan. Monika, zijn oudste dochter, heeft hetzelfde avontuurlijke karakter als haar vader en neemt later nog grotere risico’s door zich aan te sluiten bij een guerrillabeweging. De ondernemende buitenkant van de Ertls kan niet verhullen dat de familie gestaag uiteenvalt door de worstelingen van haar gezinsleden en hun reactie op de zelfverkozen verbanning naar Bolivia. Woeste jaren is een korte, intense roman over deze Duitse familie in een van de armste landen van Zuid-Amerika, die gebaseerd is op historische gebeurtenissen.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Geraldien von Frijtag Drabbe Künzel – Hitlers broedervolk
(Prometheus)

Pioniers heten zij, de ruim vijfduizend Nederlandse burgers die na de Duitse aanval op de Sovjet-Unie in 1941 naar het bezette oosten trokken om daar, op ‘oude Germaanse bodem’, een nieuw leven te beginnen. Boeren uit Groningen, vissers uit de kustprovincies, verveners uit Drenthe, zakenlieden uit de Randstad – zij allen meldden zich om mee te helpen aan de opbouw van een nieuw Europa: het Groot-Germaanse Rijk. Wat bewoog deze mannen (en vrouwen)? Wat waren hun verwachtingen en hoe verging het hun in deze killingfields van bezet Europa, zo vlak achter het oostfront? In dit boek doorgrondt Geraldien von Frijtag Drabbe Künzel hun motieven. Aan de hand van brieven, dagboeken, naoorlogse justitiedossiers en vele andere niet eerder benutte bronnen uit binnen- en buitenlandse archieven laat zij zien dat hun avontuur niet louter een nationaalsocialistisch curiosum was, maar ook past in de Nederlandse geschiedenis van de eerste helft van de twintigste eeuw, toen de toekomst van het Nederlandse imperium en de Nederlandse landbouw in het geding waren.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Hein Haenen & Camiel Selker – 
Bovenbazen en de scheefgroei van hun beloning
(Balans)

Al meer dan dertig jaar sleutelen ondernemingen aan het beloningspakket van hun bestuurders. Met dat pakket moeten ze concurreren op de vaak internationale markt voor topmanagers, die soms meer dan drie keer hun jaarsalaris kunnen verdienen met het leveren van topprestaties. Maar bestaat die markt voor topmanagers eigenlijk wel? En leidt variabele beloning echt tot betere prestaties? Of hebben ondernemingen misschien een systeem ontwikkeld dat toch niet zo perfect is als het lijkt?
In dit boek laten Hein Haenen en Camiel Selker zien hoe het er in de Nederlandse bestuurskamers aan toegaat. Wat zijn de regels van het spel? Hoe beslissen commissarissen over de beloning van de ‘bovenbazen’? Wat wordt in hun kringen beschouwd als redelijk en waarom? Met grote kennis van zaken en aan de hand van talrijke interviews met de belangrijkste spelers wordt de topbeloning in historisch en internationaal perspectief geplaatst, geïllustreerd met anekdotes en voorbeelden uit de praktijk. De topbeloning is ondanks alle ingrepen en aanpassingen scheef gegroeid. De tijd blijkt rijp voor een nieuw en duurzaam beloningsbeleid.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Cees Nooteboom – Een duister voorgevoel
(De Bezige Bij)

In dit rijk geïllustreerde essay beschrijft Cees Nooteboom zijn reizen naar zeven schilderijen van Jheronimus Bosch in Lissabon, Madrid, Gent, Rotterdam en Den Bosch. Zag hij als twintiger een andere Jheronimus Bosch dan nu als tachtiger? Wat heeft een schrijver uit de twintigste eeuw gemeen met een schilder uit de vijftiende eeuw? Ze komen uit hetzelfde land, maar zouden ze elkaar nog verstaan als ze met elkaar konden spreken? Kunstkenner en reiziger Nooteboom buigt zich op indringende wijze over het raadsel Bosch.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Matthias Depoorter – Vliegwerk
(Athenaeum—Polak & Van Gennep)

Wie nooit omhoog kijkt, mist veel. De verbeelding van vele kunstenaars wordt aangewakkerd door vogels. Net zoals vele anderen zijn zij gevoelig voor het mysterie rond deze gevleugelde wezens. Hoe leeg, mistroostig zelfs, zou een leven zonder vogels zijn? Dat geldt net zo goed voor de kunst. “Gevleugelde kunst’ is veelomvattend: zij varieert van een onooglijk detail tot de essentie van een kunstenaarschap, van laatmiddeleeuws tot kunst uit de vroege twintigste eeuw. 

Vogel- en kunstkenner Matthias Depoorter is soms een tikkeltje onbeleefd. Als hij ergens buiten in gesprek is speurt hij nu en dan ongemerkt de lucht af – op zoek naar vogelsilhouetten. Hij kan het niet helpen. Hij doet dat al zijn hele leven. En sinds hij kunsthistoricus is zoekt hij ook naar vogels in kunst. 
Vliegwerk is een eigenwijze greep uit schilderijen, tekeningen en prenten waarin vogels een opgemerkte rol spelen. Memoires, kunstgeschiedenis, kunstkritiek en ornithologische observaties zijn verweven tot vertellingen voor de kunstliefhebber én de vogelaar. Vliegwerk is een boek voor wie opmerkzaam en nieuwsgierig is.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Mildred Zijlstra – Dansen in een prinsessenjurk
(Uitgeverij Q)

Mildred Zijlstra weet al jong dat ze geadopteerd is. Ondanks dat ze een gelukkige jeugd heeft gaat ze op zoek naar haar biologische ouders. Wie dat zijn is een geheim dat haar adoptieouders niet willen onthullen. Na een zoektocht van meer dan dertig jaar spoort Mildred haar biologische moeder toch op en die vertelt haar direct dat ze nooit de naam van haar vader zal noemen. Mildred legt zich daar niet bij neer en speurt in de jaren daarna verder. Ze krijgt steeds meer het idee dat het een hooggeplaatste persoon moet zijn. Pas dertig jaar later komt de zoektocht tot een verrassend einde: hij eindigt bij prins Bernhard.

Met haar autobiografie wil Mildred aan allen die op zoek zijn naar hun biologische ouders, de boodschap meegeven de moed vooral niet op te geven. Het is immers een geboorterecht te weten waar je wortels liggen en wie je biologische ouders zijn.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

José J. Veiga – Onheil over Taitara
(Athenaeum—Polak & Van Gennep)

Een jongen, Lu, schrijft over vreemde gebeurtenissen in het Braziliaanse stadje Taitara waar hij woont. Zijn rijke oom Baltazar wil iets doen voor het stadje en begint een bedrijf. Maar zijn vennoten werken hem eruit en leggen Taitara strenge regels op. Het bedrijf, dat aanvankelijk uitzicht bood op een beter bestaan, gaat al snel op een werkelijk dictatoriale manier heersen.

De vennoten stellen controleurs aan en bouwen hoge scheidsmuren in de straten. Gieren, de onheilspellendste vogels, cirkelen rond, strijken neer en nemen bezit van het stadje. Later wordt het nog veel absurder…

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Alfred Jarry – Doctor Faustroll
(Bananafish)

Een God met een zeegroene snor en een tropenhelm zit met een baviaan en een deurwaarder in een roeiboot die vaart over land. Het klinkt als een mop, maar het is het begin van een culturele omwenteling. Jarry is vooral bekend door de agressieve humor van Koning Ubu, die de aanzet gaf tot het futurisme, het dadaïsme en het surrealisme. Maar in Doctor Faustroll heeft Jarry cabaret, wetenschap, kunst en esoterie weten samen te ballen tot de wetenschap der wetenschappen, de ‘Patafysica. In zijn voorwoord bij deze editie geeft Matthijs van Boxsel (Encyclopedie van de domheid) drie definities van deze wonderlijke discipline: – De ‘Patafysica is de wetenschap van denkbeeldige oplossingen. Faustroll berekent de oppervlakte van God.

De ‘Patafysica is de wetenschap van de uitzondering. Faustroll verkleint zichzelf om een waterdruppel op een koolblad te onderzoeken.

De ‘Patafysica is de wetenschap die al doende de universa exploreert die parallel lopen met de officieel erkende wereld. Faustroll stuurt telegrammen uit de Etherniteit. Doctor Faustroll geeft vanuit deze discipline antwoord op prangende vragen als: wat is landvaartkunde? Wat is de relatie tussen een paardenhoofd en moordzucht? Hoe te reizen door de tijd? ‘Alles staat in Faustroll,’ zei Boris Vian, ‘inbegrepen de manier om een schaap levend te garen.’

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tomás González – Eerst was er de zee
(Meridiaan)

De jonge intellectuelen J. en Elena verlaten hun hippe leven in de stad om een nieuw leven te beginnen op een afgelegen tropisch eiland. Ze verlangen naar een eerlijk bestaan, zelfvoorzienend en terug naar de natuur. Maar er ontstaan al snel scheurtjes in hun droom. Het paradijs verandert in een hel als noodweer, oplopende schulden, hun breekbare relatie, en zelfs de zee hen dreigen te vernietigen. Een ironisch relaas van de rampzalige botsing tussen het gedroomde leven en de harde wekelijkheid.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bart Funnekotter – De hel van 1812
(Bert Bakker)

De grootste ramp uit de Nederlandse militaire geschiedenis Verzengende hitte, snijdende kou, honger, ziekte, uitputting en bloeddorstige kozakken: de dood loerde overal tijdens Napoleons Russische veldtocht van 1812. Een invasie die was begonnen met wapperende vaandels en een half miljoen mannen in prachtige uniformen, eindigde zes maanden later in een nederlaag van ongekende omvang. In het verdoemde leger van de Franse keizer vochten ook 15.000 Nederlanders: sommigen vrijwillig, velen dienstplichtig. Het overgrote deel van dit contingent overleefde het avontuur niet. In De hel van 1812 vertelt Bart Funnekotter voor het eerst het verhaal van de dramatische tocht van deze mannen, twee eeuwen nadat ze naamloos de geschiedenis in verdwenen. Met behulp van nog niet eerder gepubliceerde dagboeken, brieven en memoires beschrijft hij hun ondergang – en, in een enkel geval, hun miraculeuze redding.

De hel van 1812 biedt een nieuw, veelzijdig, Nederlands perspectief op een legendarische catastrofe.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kees ’t Hart – Het gelukkige schrijven
(Querido)

Volgens Kees ’t Hart is literatuur de meest gekunstelde kunstvorm die er is. Alles in literatuur is nep, constructie, leugen, illusie, veredelde roddelpraat en wartaal. Soms bereiken schrijvers de hoogste trap van schrijven: het gelukkige schrijven. Ineens klopt alles en is er geen speld tussen te krijgen. Ook aanstellers, mooischrijvers, querulanten en arrogante betweters kunnen deze fase bereiken. In Het gelukkige schrijven probeert ’t Hart dit gelukkige schrijven in het vizier te krijgen. Wie heeft het, wie niet? Wat moet je doen om het te bereiken? Voorzien van een nodige dosis enthousiasme, verstand van zaken en gevoel voor humor baant ’t Hart zich in dit boek een weg door de literaire wereld.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tom Holland – Dynastie. De opkomst en ondergang van het huis van Julius Caesar
(Athenaeum—Polak & Van Gennep)

Toen het Romeinse rijk eenmaal een wereldrijk was kwam er een einde aan de republiek. Rome baadde in bloed. De burgeroorlogen waren zo gewelddadig geweest dat het volk blij was met een alleenheerser die vrede bracht. Hij noemde zichzelf Augustus: ‘de door God begunstigde’. 

De lugubere roem van de door Augustus gestichte dynastie is nooit verbleekt. Er is geen familie die kan bogen op een vergelijkbare rij fascinerende namen. Tiberius, berucht om zijn perversiteit, was een formidabele generaal die eindigde in verbitterde afzondering; Caligula, gevreesd vanwege wreedheden en vernederingen, reed over de zee; Agrippina, Nero’s moeder, wrong zich in bochten om haar zoon, die haar zou vermoorden, aan de macht te brengen; Nero zelf trouwde met een eunuch en bouwde een sprookjespaleis op de restanten van het door vuur verwoeste centrum van zijn stad. 

Tom Holland schetst een verbijsterend portret van Romes eerste keizerlijke familie. Dynastie gaat over haar aantrekkingskracht en over de bloedige slagschaduwen van haar misdaden, over de imposante hoofdstad die door Augustus in marmer werd herbouwd en over donkere Duitse bossen vol barbaren. De personages vormen een spectaculaire cast van moordenaars en metroseksuelen, overspeligen en druïden, konkelende grootmoeders en weerspannige gladiatoren.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Leo Blokhuis e.a. – Top 2000 A Gogo Soundbook
(De Bezige Bij)

De Top 2000 a Gogo, gepresenteerd door Matthijs van Nieuwkerk en sidekick Leo Blokhuis, is het programma dat al ruim vijftien jaar – voor een publiek van miljoenen kijkers – de verhalen vertelt achter de grote hits. Met persoonlijke ervaringen, korte muziekdocumentaires, een quiz en een popcollege van Leo Blokhuis.

In het boek vertellen Leo Blokhuis en collega-programmamakers Arjan Vlakveld en Dirk-Jan Roeleven de verhalen achter de hits – én vertellen zij over de ontmoetingen met de artiesten: hoe kijken de sterren terug op hun eigen succes? Hoe is het hen sindsdien vergaan? Wat doen ze nu? Door wie zijn ze geïnspireerd?

Naast het boek bevat de cassette twee cd’s met liedjes en twee dvd’s met mooie, korte documentaires die speciaal voor het programma werden gemaakt. Het voorwoord van het boek is van de hand van Matthijs van Nieuwkerk.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Willem van Toorn – Emanuel Querido
(Querido)

In 1915 startte boekhandelaar Emanuel Querido zijn eigen uitgeverij. Hij gaf belangrijke schrijvers uit, had bijzondere aandacht voor de vormgeving en begon in 1933 Querido Verlag, waar werk verscheen van schrijvers die Hitler-Duitsland moesten ontvluchten. Vóór de Duitse inval werd een groot deel van zijn archief vernietigd. Emanuel Querido en zijn vrouw moesten onderduiken, werden verraden en in 1943 in Sobibor vermoord. Willem van Toorn beschrijft niet alleen de uitgever, maar ook de mens Querido, die opgroeide in het Amsterdams-Joodse milieu, waaraan hij zich wilde ontworstelen. Dankzij onlangs onverwacht opgedoken archiefmateriaal, onbekende foto’s en gesprekken met Emanuels kleindochter, ontstaat er voor het eerst een vollediger beeld van Emanuel Querido.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Peter Pontiac – Styx
(Podium)

Peter Pontiac (1951-2015) werkte sinds lange tijd aan een graphic novel over de dood – zijn eigen ernstige ziekte, die zich in 2010 onverwachts openbaarde, inbegrepen. Naast groot tekenaar was Pontiac, zo blijkt in Styx meer dan ooit, ook een begaafd schrijver. Zijn archaïsche, ietwat Reviaanse correspondentie met onder anderen zijn broer Joost Pollmann, een bevriend kunstenaarspaar, vormgever Fake Booij en uitgever Joost Nijsen over de wording van Styx en zijn eigen ziekteverloop, is even geestig als schrijnend.

Als aanvulling op de graphic novel stelde Fake Booij in samenwerking met Pontiacs weduwe Ipie uit deze correspondentie en prachtige schetsen een ontroerende bloemlezing samen, als tweede deel van dit schitterend vormgegeven boek. Joost Pollmann schreef bij dit deel een treffende inleiding, tevens in memoriam. Styx is een must voor iedereen die de Nederlandse strip een warm hart toedraagt. En voor wie net als Pontiac onverschrokken is… zelfs in het aangezicht van de man met de zeis.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tonnus Oosterhoff – Op de rok van het universum
(De Bezige Bij)

In een rijkgeschakeerd mozaïek voert Tonnus Oosterhoff de kettingrokende dierenarts Roelof de Koning ten tonele. Wij volgen zijn gang door het leven en die van zijn metgezellen, babyboomers zoals hijzelf. Intussen wil deze ambitieuze roman door de bijzondere vertelwijze de chaos van het bestaan voelbaar maken. De toon is vitaal én wanhopig. De opbouw fragmentarisch; toch zijn er lange lijnen. De tekst ontroert, bedwelmt, stoot af, sleept mee, is langdradig, wekt de lachlust, verwart, zet aan het denken over de wereld… en treft de lezer ‘met het besef een broodkruimel te zijn op de rok van het universum’ (Lucebert). ‘Een panter klimt des nachts met gevaar voor eigen leven de veekraal in om te slapen met een kalfje van wie hij zielsveel houdt.’

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Elisabeth de Waal – Het verborgen stadspaleis
(Cossee)

Halverwege De haas met de amberkleurige ogen – de internationale bestseller waarin Edmund de Waal over zijn Joodse bankiersfamilie, de Ephrussi’s, en hun kunstcollectie vertelt – verrast hij ons met een portret van een intrigerende, moedige vrouw, zijn Weense grootmoeder Elisabeth. De passages die hij uit haar romans citeerde zijn onvergetelijk; net als haar eigen roman Het verborgen stadspaleis. Elisabeth de Waal schetst de levens van de teruggekeerde ballingen die, net als zijzelf als jong meisje, opnieuw hun weg proberen te vinden in een veranderende stad. Elke donderdag komen ze op uitnodiging van de zakenman Theophil Kanakis naar zijn riante paleisje: journalisten, acteurs, schrijvers en geleerden. Men wil, na al die hongerjaren, genieten, drinken, praten, verliefd raken en vergeten. Eindelijk kunnen ze weer vooruitkijken. Er is een toekomst! Opnieuw beginnen wil ook professor Adler, teruggekomen uit New York. Hij wil niets liever dan zijn werk voortzetten aan ‘zijn’ instituut. De Oostenrijkse regering heeft gegarandeerd dat alle verdreven wetenschappers en kunstenaars mogen terugkeren in hun oude positie, maar Adler stuit vooral op verzet, smoesjes en onverhulde vijandigheid. Hij ziet ook iemand anders struikelen: de beeldschone Marie-Theres. Zij komt bij Kanakis voor het eerst in aanraking met een milieu van decadentie, levenshonger en morele onzekerheid, en gaat aan haar eigen naïviteit ten onder. Het verborgen stadspaleis is in veel opzichten het vervolg op de internationale bestseller van haar kleinzoon, en biedt de lezer een ‘ooggetuigenverslag’ van de wereld van de Ephrussi’s.

Het evocatieve proza van Elisabeth de Waal schetst niet alleen de hoop en dromen van de teruggekeerde ballingen, maar toont ook wat het betekent ergens thuis te zijn. Een juweel van een literaire herontdekking, dat niet zou misstaan tussen de fonkelende sieraden van de exuberant uitgedoste prinsessen van weleer, de Sachertorte en de walsen van Johann Strauss.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Elisabeth Mollema – De erfenis
(Uitgeverij Q)

Emma heeft een afspraak bij de notaris om de erfenis van haar moeder te bespreken. In het kantoor van de notaris krijgt ze te horen dat ze een halfzus heeft, Lucy. De schok is nog groter als blijkt dat de erfenis in geval van faillissement van de kwekerij aan haar halfzus zal toevallen. En de kwekerij heeft het al moeilijk. Hoewel Emma het bestaan van haar halfzus liever zou ontkennen, ontmoet ze haar. Is deze Lucy oprecht blij in Emma de zus te hebben gevonden die ze altijd had willen hebben? Of is zij degene die de kwekerij saboteert? Wat moet Emma denken van Oscar, de nieuwe vriend van Lucy? En waarom heeft haar moeder het bestaan van haar halfzus altijd verzwegen? Emma moet vechten voor het voortbestaan van de kwekerij en voor haar eigen toekomst.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Henk Schulte Nordholt – China en de barbaren
(Querido)

Eeuwenlang was China de onbetwiste grootmacht van Oost-Azië. Andere volkeren werden gezien als barbaars. In de Eeuw van Vernedering (1839-1949) ging het land door een diep dal: het Westen en Japan degradeerden de oude natie tot een vazalstaat. Inmiddels heeft het land zijn positie als economische mogendheid herwonnen, maar hoe gaan de communistische leiders hiermee om? China en de barbaren schetst de invloed van de geschiedenis op China’s zoektocht naar een nieuwe identiteit.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Peter ter Horst – Begrijpelijk schrijven voor iedereen
(Bert Bakker)

Leest u weleens een tekst waar u weinig van begrijpt? Het kan natuurlijk dat het onderwerp u boven de pet gaat, maar de kans is ook groot dat de schrijver er niet in is geslaagd het begrijpelijk op te schrijven. Begrijpelijk schrijven is dan ook een kunst – maar wel een kunst die te leren is. Je moet namelijk weten waar je de fout in kunt gaan bij het overbrengen van je boodschap. Zinnen kunnen bijvoorbeeld te lang zijn, vol zitten met lijdende vormen, dubbele ontkenningen of moeilijke of ouderwetse woorden, of het ontbreekt aan de juiste interpunctie. Peter van der Horst behandelt stap voor stap veelvoorkomende mankementen en geeft aan het eind van elk hoofdstuk opdrachten waardoor u direct en actief uw nieuw opgestoken kennis in de praktijk kunt brengen. Ook met de opgenomen adviezen van Onze Taal en De Taalunie kunt u uw voordeel doen.

Begrijpelijk schrijven voor iedereen is een onmisbaar handboek voor iedereen die te maken heeft met het schrijven van teksten: van redacteuren, journalisten, ambtenaren, secretaresses tot aan vertalers. Uw lezers zullen u straks dankbaar zijn! 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Krijn Peter Hesselink – Moederziel
(Podium)

In alle vroegte zit Jonathan op de brink van het Drentse dorp waar hij vakantie viert. Als daar een oudere dame aan komt schuifelen, is er iets in haar verschijning dat hem intrigeert. Plotseling ziet hij het: het is zijn verloren gewaande moeder. Een eeuwigheid geleden stond het ouderlijk huis ineens vol dozen en liet zij hem en zijn vader in de steek. Nu zal alles op zijn plaats vallen, als hij maar de moed kan opbrengen om haar aan te spreken en mee te nemen naar het huisje waar hij zijn vader en zijn vriendin die nacht heeft achtergelaten.

In deze geraffineerde debuutroman schakelt Krijn Peter Hesselink behendig tussen heden en verleden, waan en werkelijkheid. Met een ingetogen stijl weet hij de gevolgen van een gemankeerde jeugd pijnlijk voelbaar te maken.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Daniel H. Wilson – Robogenesis
(Uitgeverij Q)

De Robotoorlog is ten einde.
De mens heeft gezegevierd over de robots.
Of lijkt dat alleen maar zo?

Slechts enkele minuten na de overwinning op Archos R-14 staat een gruwelijke nieuwe vijand op. De robots zijn terug en ze zijn sterker dan ooit. In de Verenigde Staten probeert de veertienjarige Mathilda Perez het leven van haar broer te redden en het nieuwe gevaar het hoofd te bieden. Intussen doet uitvinder Takeo Nomura in Tokyo een belangrijke ontdekking in de strijd tegen de nieuwe supermachine.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

David Atwell – Het universum van J.M. Coetzee
(Cossee)

Een ontdekkingsreis door wereld en wandel van J.M. Coetzee. Nooit eerder zijn wij dichter bij de schrijver gekomen, en van geen andere wereldauteur krijgen wij zo veel inzicht in de samenhang van werk en leven.

David Attwell mocht als eerste het imposante archief van J.M. Coetzee inzien in het Harry Ransom Center in Austin/University of Texas. In de 155 dozen deed Attwell de meest bijzondere ontdekkingen. In Het universum van J.M. Coetzee toont hij ons de verbindingen en verhoudingen tussen het leven en het werk van de Nobelprijswinnaar. Van eerste schetsen tot definitieve romans; nooit eerder zagen we met welke ongelofelijke precisie en zelfkritische houding de auteur te werk gaat, om meer inzicht te krijgen in de essentie van ons bestaan.

J.M. Coetzee is een van de meest vereerde, maar ook onkenbare levende auteurs van wereldfaam. Met kennis van het volledige Coetzee-archief zoomt David Attwell in op Coetzees schrijverschap.

Attwell had de unieke mogelijkheid om Coetzees dagboeken en manuscripten naast elkaar te bestuderen en zo inzicht te krijgen in verrassende verbindingslijnen tussen leven en werk. Coetzee begint meestal heel dicht bij huis, zeer persoonlijk, en herschrijft dan bijna iedere zin. Hij is nooit bang om verhaallijnen, locaties en personages drastisch te veranderen. Attwell toont ons de ontwikkelingen van Coetzees romans – die soms meer dan vijftien versies tellen – op de meest fascinerende manier.

Zo lezen wij bijvoorbeeld dat de oerversie van Wachten op de barbaren zich in Kaapstad afspeelde, waar Robbeneiland ‘geen gevangenis meer voor Nelson Mandela en zijn kameraden was, maar een vertrekpunt van waaraf blanke vluchtelingen de stervende republiek verlieten’, en dat Coetzee strandde met een romanmanuscript over censuur en zelfcensuur, getiteld The Burning of the Books.

Verbluft zien wij dat Coetzees romans meestal hun oorsprong vinden in heel concrete situaties, en vooral in de eerste versies vaak autobiografische motieven volgen. Bovendien, argumenteert Attwell, is Zuid-Afrika met zijn geschiedenis, zijn taal, zijn conflicten en landschappen in Coetzees romans veel nadrukkelijker aanwezig dan tot nu toe wordt aangenomen.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Yves van Kempen – Meester, meester!
(Querido)

De belangrijkste les die de leraar uit Meester, meester! door een gedemotiveerd afgehaakte klas krijgt aangereikt is: er is geen betere leerkracht dan het eigen initiatief van de leerling. Vanaf het moment waarop hij met hen in dialoog treedt, wordt onderwijs een gelukkig makend avontuur waarin leraar en leerling elkaar wederzijds inspireren. Er ontvouwt zich een wonderlijk samenspel waarin de traditionele rolpatronen niet langer vastliggen en soms zelfs verdwijnen. Zo lukt het ook les te geven aan kinderen die nog geen Nederlands spreken. Kennisoverdracht is niet langer een doel op zich maar wordt onderdeel van een omvattender leerproces waarin ieders verwachtingen, enthousiasme, teleurstellingen en levenshoudingen de ruimte krijgen.

Meester, meester! is een persoonlijk, inspirerend en hartverwarmend boek, geschreven door een bevlogen docent met een onconventionele kijk op onderwijs.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Paul Willett – Rendez-vous in The Russian Tearooms
(Balans)

Londen, eind jaren dertig. Tijdens de onheilspellende stilte voor de Blitz vindt hier een van de belangrijkste spionageoperaties van de Tweede Wereldoorlog plaats, die evenwel nauwelijks bekendheid kreeg. Tyler Kent is een hoffelijke, jonge Amerikaanse coderingsexpert. Hij is ook een dwangmatige vrouwenjager – en een sovjetspion. Na zijn stationering in Londen komt hij al snel in aanvaring met de man die de inspiratiebron zou worden voor ‘M’ van James Bond: Maxwell Knight, een excentrieke Brit, net aangesteld om de ultrageheime nieuwe contraspionageactiviteiten van MI5 te gaan leiden. 

Via zijn werk voor de Amerikaanse ambassade ontdekt Kent dat president Roosvelt gecodeerde telegrammen uitwisselt met Winston Churchill. Met de bedoeling Roosevelt ten val te brengen geeft hij kopieen van die telegrammen aan een groep nazispionnen die wordt geleid door zijn vriendin, Anna Wolkoff, een elegante Russische emigrante, die als couturier de stijlvolste vrouwen van Londen kleedt. 

Op dat moment besluit Knight te infiltreren in het glamorous groepje samenzweerders, die regelmatig bijeenkomt in een chic restaurant in South Kensington, The Russian Tearooms. Tegen de achtergrond van oefeningen voor luchtaanvallen, verduisterde straten en speculaties over de dreigende Duitse aanval op Groot-Brittanie ontrafelt Willetts het duistere kat-en-muisspel dat volgt.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kester Freriks – Echo’s van Indië
(Athenaeum—Polak & Van Gennep)

Batavia/Djakarta, 17 augustus 1945, ’s morgens tien uur. In de tuin van zijn huis spreekt Soekarno de Proklamasi uit, de onafhankelijkheidsverklaring van de Republik Indonesia. Er komt een eind aan het koloniale rijk van Insulinde. Aan een bamboestok wappert de rood-witte Indonesische vlag. 

Dit jaar is het zeventig jaar geleden dat Indonesië zich losmaakte van Nederland. De Proklamasi heeft het leven van vele tienduizenden mensen voorgoed veranderd. Kester Freriks ging op zoek naar de verhalen van betrokkenen en ooggetuigen – ooggetuigen van verwarrende en angstige tijden. We lezen verhalen en herinneringen van Nederlandse kolonialen en Indische Nederlanders, Molukse KNIL-militairen, mensen van Chinese afkomst en kinderen van de derde en vierde generatie. Ook de vrijheidsstrijders van toen, de pemoeda’s, worden uitgebreid aan het woord gelaten. 

In Echo’s van Indië ontmoeten geschiedenis en persoonlijk levenslot elkaar. De Proklamasi liet diepe sporen na bij de miljoenen die verbonden zijn met de voormalige kolonie. Soekarno’s woorden resoneren tot op de dag van vandaag.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Luca Caioli – Balotelli
(Thomas Rap)

Mario Balotelli (1990) kwam in Palermo ter wereld als Mario Barwuah, zoon van arme Ghanese immigranten. Omdat zijn vader en moeder niet in zijn levensonderhoud konden voorzien, zagen ze zich genoodzaakt hun zoon ter adoptie af te staan. Hoe tragisch ook, het bleek zijn redding. In zijn nieuwe wereld ging Mario voetballen. In 2001 startte hij zijn jeugdopleiding bij AC Lummezane, waarna hij in 2006 – op zijn vijftiende – debuteerde in het eerste elftal. Balotelli viel op, ging naar Internazionale, waarna hij tussen 2010 en 2014 drie keer – tegen hoge transfersommen – van club wisselde: van Manchester City, AC Milan en tegenwoordig: Liverpool. Vanwege zijn omstreden gedrag in en om het veld is hij voor zijn trainers soms eerder een vloek dan een zegen. Super Mario staat dan ook niet voor niets te boek als het grootste enfant terrible van het hedendaagse voetbal. Toch komt Balotelli – auto-ongelukken, dubieuze dames en fikse geldboetes – tot op heden overal mee weg. Of zoals hij zegt: ‘Why always me?’ Terecht? Lees Balotelli.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Marcel Proust – De kant van Swann
(De Bezige Bij)

Op zoek naar de verloren tijd is een van de grootste triomfen van de wereldliteratuur. In deze romancyclus wordt de lezer door het zintuiglijke proza van Marcel Proust gevangen in een web van subtiliteiten, onvergetelijke personages, verfijnde ironie, glasheldere zinnen en messcherpe observaties.

In De kant van Swann, het eerste deel van de cyclus, gaat de verteller herinneringsgewijs terug naar zijn jongensjaren en adolescentie. Hij vertelt over zijn initiatie in de liefde en in het complexe salonleven aan het einde van de negentiende eeuw, waarbij hij zich spiegelt aan de intrigerende figuur Charles Swann.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Heiner Flassbeck en Costas Lapavitsas – Tegen de trojka
(Leesmagazijn)

Een radicaal alternatief voor de bezuinigingen in Europa.

Voor landen in de periferie van Europa is alleen een breuk met de euro een levensvatbare strategie om de crisis te boven te komen. Dat betogen de twee gerenommeerde economen Heiner Flassbeck en Costas Lapavitsas in dit manifest. Stap voor stap laten zij zien hoe deze landen op een gecontroleerde manier uit de euro kunnen stappen en zo hun soevereiniteit kunnen herwinnen.

Tegen de trojka ontvouwt een alternatief economisch programma voor het door bezuinigingen geplaagde Europa, dat met de verkiezingswinst van Syriza in Griekenland en een mogelijke machtswisseling in Spanje urgenter is dan ooit. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ross & Hartman – Doodskopvlinder
(Cargo)

Een Nederlandse NAVO-diplomaat verdwijnt tijdens een undercover operatie. Met hem raakt ook een vlindergids met gecodeerde informatie over Russische aanvalsplannen spoorloos.
De Siciliaanse Carrie Montevagio leeft ondergedoken in Zeeland, op de vlucht voor een beruchte maffiabaas. Als de NAVO informatie krijgt dat de maffia betrokken is bij de verdwijning van de diplomaat, wordt Carrie gevraagd om samen met de Nederlander Adam Kaplan een Special Forceteam te vormen om hem op te sporen. Onder supervisie van NAVO-topman Charles Cavendish besluit het team zich op te splitsen. Adam vertrekt naar Rhodos op zoek naar de gecodeerde gids, en Carrie zal eens en voor altijd moeten afrekenen met de maffia, en met haar eigen verleden…

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Emmanuel Carrère – Het Koninkrijk
(De Bezige Bij)

In Het Koninkrijk vraagt Emmanuel Carrère zich af hoe een kleine Joodse sekte met volgelingen van een gekruisigde profeet kon uitgroeien tot een godsdienst die twee millennia later nog steeds door een kwart van de wereldbevolking wordt beleden. In Carrères wervelende verhaal zijn de apostel Paulus en de evangelist Lucas de protagonisten van een bijzonder avontuur vol kleurrijke figuren, die vanuit een ongedwongen, hedendaagse invalshoek worden belicht tegen de buitengewoon levendige achtergrond van de mediterrane wereld van de eerste eeuw.

Tegelijk vertelt de auteur over zijn eigen zoektocht naar een houvast. Vijfentwintig jaar geleden werd hij praktiserend katholiek in een poging om zijn leven op orde te krijgen, en drie jaar later viel hij van zijn geloof af. Fijnzinnig en kritisch, met respect en mededogen, verkent Carrère de betekenis van het christendom en staat hij stil bij het succes van verbijsterende principes als ‘de laatsten zullen de eersten zijn’ en ‘bemin je vijanden’.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Cees Nooteboom – De schrijver als hoofdpersoon
(De Bezige Bij)

Cees Nooteboom is avontuurlijk en nieuwsgierig en laat zich in zijn werk overwegend leiden door zijn eigen waarneming en ervaring. Hij is een hartstochtelijk reiziger en de weerslag daarvan is te vinden in de imposante reeks Continenten. Minder bekend zijn Nootebooms essays over literatuur. Ook daarin volgt hij niet zozeer de academische gebaande paden maar neemt de lezer mee in zijn persoonlijke labyrint en geeft verrassende inzichten en nieuwe perspectieven.

De schrijver als hoofdpersoon bevat aanstekelijke stukken over literatuur en schrijvers, onder meer over Willem Frederik Hermans, Umberto Eco, Marcel Proust, Hugo Claus, Harry Mulisch, J.J. Slauerhoff en Mary McCarthy.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Miranda Richmond Mouillot – Vijftig jaar zwijgen
(Querido)

Een jonge Amerikaanse reist naar Frankrijk om de raadsels rond haar Joodse grootouders op te lossen, die kort na de Tweede Wereldoorlog van elkaar vervreemd zijn geraakt en al vijftig jaar niet meer met elkaar praten. Op zoek naar wat er is gebeurd tussen Anna, een arts, en Armand, tolk bij de processen van Neurenberg, ontdekt ze hoe zij erin slaagden de oorlog door te komen en hoe Neurenberg haar grootvader voor het leven tekende. Vijftig jaar zwijgen is het ontroerende, raadselachtige en hartverwarmende verhaal van twee markante personen en hun strijd om te overleven, een liefdesgeschiedenis en een zoektocht naar de erfenis van oorlogstrauma’s, de last van het verleden en de grenzen van het geheugen.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Milan Hulsing – De aanslag
(De Bezige Bij)

De Aanslag vertelt het spannende en tragische verhaal van Anton Steenwijk, die tijdens de Tweede Wereldoorlog op jonge leeftijd bij een represaille van de Duitsers zijn vader, moeder en broer verliest. In zijn volwassen leven probeert Steenwijk via ontmoetingen met betrokkenen de ware toedracht van deze noodlottige gebeurtenis te achterhalen.

In deze graphic novel geeft de veelgeprezen tekenaar Milan Hulsing met zijn raadselachtige en kleurrijke beelden een geheel eigen interpretatie van Harry Mulisch’ klassieke en zeer succesvolle roman.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bart Chabot – Triggerhappy
(De Bezige Bij)

Frank Versteeghe leidt een druk en succesvol bestaan als chirurg. Met zijn tweede vrouw Nicole gaat hij vier weken op vakantie naar Frankrijk, maar echt ontspannen kan hij niet. Frank wordt geplaagd door de herinnering aan een zonderlinge man, een zekere Van Halsteren, die hem jaren geleden voor het eerst bezocht. Wie is hij, en wat wil hij van Frank? Of bestaat hij slechts in het schemergebied tussen waan en werkelijkheid? En wie is Ellen, en hoever wil hij met haar gaan? Hoe lang kan Frank nog weerstand bieden aan zijn duistere verlangen alles wat heel is stuk te maken? ‘De nacht kon alsnog beginnen, ware het niet dat het voorzichtig licht begon te worden.’

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Auke van der Woud – De nieuwe mens
(Bert Bakker)

In de late negentiende eeuw steeg de materiële welvaart spectaculair, en de mensen gingen anders kijken, ervaren en denken. Zo ontstond de nieuwe cultuur die tot op de dag van vandaag als de moderne wordt gezien. In de oude beschaving stond het streven naar ‘het hogere’ voorop, de hoogste waarden waren immaterieel, ‘geestelijk’. De nieuwe cultuur kwam met andere, heel aardse waarden en normen. Die werden massaal omarmd, het eerst en vooral in de grote steden. Daar waren de spraakmakende winkels, de verbluffende horecaconcepten, de eerste bioscopen, daar waren alle nouveautés te zien. In deze nieuwe cultuur werd het concrete, het materiële, belangrijker dan het ideële. Het hebben van spullen en een goede gezondheid werden de bronnen van geluk. 

Auke van der Woud beschrijft de culturele revolutie zoals die plaatsvond in de etalages, in de cafés, de theaters en de bioscopen, de musea en bij de monumenten, de badplaatsen, de nieuwe modieuze bloemen en planten, in de scholenbouw en de nieuwe stadswijken. Dit machtige panorama toont de bakermat van de nieuwe mens.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Helle Helle – Als je wilt
(Querido)

Een man die voor zijn bedrijf een week op cursus is, gaat in een bos in Jutland hardlopen en verdwaalt. Op een bospad stuit hij op een eveneens verdwaalde vrouwelijke hardloper. Ze trekken met elkaar op, aanvankelijk voor de gezelligheid, maar al snel omdat ze aan elkaar zijn overgeleverd: de avond valt, het wordt koud, ze hebben geen eten bij zich en hun mobiele telefoons hebben geen bereik. Ze zien zich genoodzaakt de nacht in het bos door te brengen. Terwijl ze proberen wakker te blijven, vertelt de vrouw het verhaal van haar ontwortelde jeugd in een woongemeenschap, over haar relaties en jeugdliefdes.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

James Dashner – De doodskuur
(Uitgeverij Q)

WICKED heeft alles afgepakt van Thomas: zijn identiteit, zijn geheugen en nu ook zijn enige vrienden – die uit de laar. Maar het einde is nabij. Alle beproevingen zitten erop, na nog een allerlaatste test. De vraag is of iemand die zal overleven? 

WICKED beseft echter niet dat de herinneringen van Thomas veel verder teruggaan dan de organisatie vermoedt. Thomas weet dat hij niets kan geloven en niemand kan vertrouwen. Of toch? 
Thomas ontsnapte uit het labyrint. Hij overleefde de Schroei. En hij zal alles op alles zetten om zijn vrienden te redden. Toch kan alleen de waarheid zelf een einde maken aan de wereld van wicked. De tijd voor leugens is voorbij. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .