Gecorrigeerd (2022)

Konrad Merz – Een mens valt uit Duitsland
(Cossee)

Een dorpskroeg in Pommeren, Midden-Duitsland, kerstnacht 1933. Een jonge Joodse student zit over een vel papier gebogen en schrijft zijn vriendin. Ilse, gisterenmorgen zijn we ’m gesmeerd uit Berlijn. Ongewassen, ongekamd, als uitgespuugd. Een halve maand later weer een brief: Lieve moeder, schrijft hij, ik ben in Holland, wordt me verzekerd. Ik sta in een vreemd land.
Hij slaapt eerst stiekem in een pension onder het bed van een kennis in Amsterdam, en vindt uiteindelijk een slaapplek op een boerderij op het Noord-Hollandse platteland. Hij werkt er zo hard dat zijn rug kromt, maar kan er geen bestaan opbouwen. Nooit zien de mensen hem als meer dan ‘de migrant’ of ‘de vluchteling’, zelfs de kippen en de koe kijken hem niet aan. Altijd blijft er het verlangen om terug te gaan naar Duitsland, naar zijn Ilse en zijn moeder, hoewel hij bang is dat ook zij hem niet meer zullen begrijpen.

Uit tragikomische dagboekaantekeningen en nuchtere brieven ontstaat een kraakhelder beeld van een mens die – wanneer de menselijkheid uit zijn land verdwijnt – uit Duitsland valt. Konrad Merz’ debuut uit 1936 beschrijft een zwarte periode zonder ook maar ergens zwaarmoedig te zijn. Om Menno ter Braak te citeren: ‘Een van de gelukkigste momenten in het literaire bestaan van de gehele Duitse emigratie.’

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Piet J. van den Hout – Op de huid van de heide
(Atlas Contact)

Als bioloog onderzoekt Piet J. van den Hout jarenlang de natuur op basis van hypothesen. Maar gedurende zijn laatste jaren als wetenschapper sijpelt een onbestemd gemis zijn gemoed binnen. Hij is iets kwijtgeraakt, iets wat hij in zijn jeugd nog had bezeten. Waar is het onverwachte, waar is de betovering van de natuur? Hij verlaat de wetenschap en wandelt de Regte Heide op, een heidegebied omgeven door bossen en beekdalen even ten zuiden van Tilburg. Zonder onderzoeksvraag kijkt hij een jaar lang tot in de kleinste details naar het leven van dieren, planten en schimmels, naar hun samenwerking en naar hun strijd. Ergens blijft hij de wetenschapper die wil begrijpen, maar hij gaat verder, begeeft zich steeds dieper in de levens van vaste en tijdelijke bewoners van het gebied. Dat levert intieme ontmoetingen op met dieren die gaandeweg bekenden worden en zich ontpoppen tot gidsen die hem terugleiden naar een verloren wereld. Op de huid van de heide is een beeldschoon verslag van wat er gebeurt als de mens als regisseur terugtreedt en de natuur het verhaal laat vertellen.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Micha Hamel – is daar iemand
(Pluim)

In de winter van 2009 werd Micha Hamel met een psychotische crisis in het ziekenhuis opgenomen. Op de afdeling psychiatrie stond er een bed voor hem, met een nachtkastje ernaast voor de foto’s van zijn vrouw en zijn kinderen. Een optocht van experts kwam er uiteindelijk achter wat hij had en deed er iets aan, en ook bij de diverse therapieën waren er leermomenten bij de vleet. Na een aantal weken mocht hij weer naar huis, en kon hij met zijn diagnose onder de arm weer gaan leven en werken. Eenieder die hem vroeg naar zijn ervaringen kreeg steevast het antwoord ‘het eten was er lekker’, hetgeen ook zo was. En zoals dat gaat vluchtten velen in zijn sociale en professionele omgeving weg voor hem en zijn stoornis, maar bleef een goed aantal anderen vrijmoedig samen met hem in de afgrond kijken. Inmiddels is het 2023 en heeft zijn dichterschap zich over zijn herinneringen ontfermd. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Yūko Tsushima – Woman Running in the Mountains
(De Bezige Bij)

Set in 1970s Japan, this tender and poetic novel about a young, single mother struggling to find her place in the world is an early triumph by a modern Japanese master.

Alone at dawn, in the heat of midsummer, a young woman named Takiko Odaka departs on foot for the hospital to give birth to a baby boy. Her pregnancy, the result of a brief affair with a married man, is a source of sorrow and shame to her abusive parents. For Takiko, however, it is a cause for reverie. Her baby, she imagines, will be hers and hers alone, a challenge that she also hopes will free her. Takiko’s first year as a mother is filled with the intense bodily pleasures and pains that come from caring for a newborn. At first she seeks refuge in the company of other women—in the hospital, in her son’s nursery—but as the baby grows, her life becomes less circumscribed as she explores Tokyo, then ventures beyond the city into the countryside, toward a mountain that captures her imagination and desire for a wilder freedom.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Hans den Hartog Jager – Brave New World
(Athenaeum—Polak & Van Gennep)

Het zijn opwindende tijden voor jonge schilders: corona, #metoo, Black Lives Matter, het klimaat, mondialisering – allemaal thema’s die vragen om een reactie. Maar hoe toon je als jonge schilder je betrokkenheid, in je eentje, in je atelier, met verf en doek? En wat betekent die betrokkenheid als je schilderijen ineens belanden in de greep van de markt? 

Brave New World, samengesteld en geschreven door Hans den Hartog Jager, laat zien dat jonge kunstenaars als Njideka Akunyili Crosby, Avery Singer, Louis Fratino en Loie Hollowell, met zeer verschillende achtergronden, op grote vragen heel verschillende, fascinerende antwoorden geven. Ze combineren een virtuoze schildertechniek met rijke verwijzingen naar de kunstgeschiedenis, de wereld van alledag en hun persoonlijke achtergrond. Daarmee is het werk van deze generatie een perfecte verbeelding van de wereld waarin we leven – maar dan mooier, gelaagder, intenser. Dat alles maakt van Brave New World het perfecte overzicht van de schilderkunst van deze tijd.

Aandacht in de media:
https://www.parool.nl/kunst-media/brave-new-world-laat-overtuigend-zien-hoe-springlevend-de-schilderkunst-is~b62c251c/

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Lonneke Geerlings – De vele levens van Rosey Pool
(Atlas Contact)

Ze gaf het werk uit van Afro-Amerikaanse dichters toen bijna niemand daar nog naar omkeek, runde een Londense ‘salon’ voor zwarte kunstenaars en was een van de aanjagers van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging. Waar ze ook kwam, Rosey Pool (1905-1971) liep altijd voor de troepen uit. Toen Lonneke Geerlings per toeval op haar naam stuitte, bleek ze een van de interessantste en meest vooruitstrevende vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis te hebben ontdekt. Achter de bloemetjesjurk van de bedeesde vertaalster en docente school een verbeten activiste en strijder voor sociale gelijkheid. Haar belevenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog – Pool was zelf Joods, zat in het verzet en ontsnapte uiteindelijk op wonderlijke wijze uit Westerbork – vormden de grondstoffen voor haar vurige verzet tegen discriminatie en racisme.

In De vele levens van Rosey Pool doet Geerlings verslag van haar zoektocht naar een vrouw die leefde in de hoogste versnelling, maar die ook haar hele leven worstelde met trauma. Het is het verhaal van de grote emancipatiebewegingen van de 20e eeuw, maar bovenal is dit het verhaal van een wonderbaarlijke vrouw die vergeten is door de geschiedenis.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Paul van Geest – De stilte als bron van vervulling
(Athenaeum—Polak & Van Gennep)

Aandacht in de media:
https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/laat-de-mensen-die-erover-moeten-beslissen-nou-ook-eens-in-de-stilte-van-het-bos-met-asielzoekers-gaan-wandelen~b3bda7e2/

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

J.M. Coetzee – De Pool
(Cossee)

Ze ziet de Pool voor het eerst wanneer hij het podium op schrijdt, een buiging maakt en plaatsneemt achter de Steinway; een lange man met opvallende zilveren manen. Zij zit in het organisatiecomité dat hem heeft uitgenodigd in Barcelona, voor een van zijn controversiële vertolkingen van Chopin. Na het concert, in een restaurant, spreken ze traag Engels. Voor haar houdt het daar op, zijn interpretatie van van zijn landgenoot Chopin kon haar toch al niet bekoren. Maar voor hem begint het pas.

De pianist valt als een blok voor de elegante Beatriz – zeker twintig jaar jonger. Zij weert zijn avances eerst af, ze is geen vrouw die vreemdgaat. Maar als hij later terug is in Spanje om masterclasses te geven, gaat ze weifelend op het aanbod in.

Meesterlijk toont Coetzee een stroeve liefde, die wordt geremd door barrières van taal, cultuur, leeftijd en sekse.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Menno Haanstra – Fabio & Julius
(De Muur)

In het voorjaar van 2015 raakt de auteur Menno Haanstra tijdens een koers in Drenthe gefascineerd door de tomeloze ambitie van een groep belofterenners. Hij besluit er twee te gaan volgen op hun weg naar hun profcarrière: Fabio Jakobsen en Julius van den Berg. Twee gewone jongens die in de jaren erna ploeggenoten worden, bevriend raken en samen volwassen worden in de snelkookpan van het wielerpeloton.

Van heel dichtbij laat Haanstra zien hoe de ogenschijnlijk lichtzinnige Julius uitgroeit tot een gepatenteerd hardrijder en hoe Fabio een absolute topsprinter wordt en, wanneer hij hersteld is van de bijna noodlottige horrorcrash in de Ronde van polen, zelfs de snelste ter wereld.

Aandacht in de media:
https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/fabio-julius-ontrafelt-het-mysterie-van-de-wielersport-voor-leek-en-liefhebber~b68ddd8b/

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Eppo Leon – Klimaatcantate
(Atlas Contact)

In het tragikomische romandebuut van Eppo Leon volgen we vijf personages in de periode 1972-2051; eenieder in hun eigen strijd om de wereld te verbeteren. Componist Ernest verklankt de tijdgeest in zijn gewaagde conceptuele muziek en zijn boezemvriend Adam raakt in de ban van de ondergang van het milieu. Als zij beiden een verhouding krijgen met sopraan en feministe Pauline en zij zwanger raakt, komt hun vriendschap onder druk te staan. Dochter Quinta groeit uit tot een Greta Thunberg avant la lettre en probeert op een internationaal podium te redden wat er te redden valt. Haar vriend en milieuactivist Roderik strijdt met haar mee. Zullen zij aan de hoge verwachtingen voldoen of is de wereld gedoemd ten onder te gaan? Klimaatcantate is een meerstemmige sleutelroman over liefde en vriendschap, over het leven en de loop van de geschiedenis. Een heerlijk onderhoudende, verrassende en grappige vertelling waarin je helemaal kunt verdwijnen.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Joël Broekaert – Proefles
(Atlas Contact)

In Proefles neemt Joël Broekaert je mee in de wondere wereld van het proeven. Gewapend met pen en vork reist hij als culinair schrijver de wereld over, eet in afgelegen gebieden en in gerenommeerde restaurants. Maar zijn geheime ingrediënt om élke maaltijd lekkerder te maken, is voor iedereen binnen handbereik: aandacht. En wat kennis over wat smaak precies is en hoe het werkt – dat helpt ook. Broekaert vertelt over het verschil tussen proeven en smaak, over de werking van onze zintuigen, over basissmaken, aroma’s en moleculaire verbindingen. Je ontdekt waarom rode wijn daadwerkelijk naar stal kan smaken, hoe je lekkerder (en gezonder) kunt eten met umami en dat een appel en een ui verdomd veel op elkaar lijken als je niet kunt ruiken. Je eigen keuken wordt een smaaklab waarin je proeven uitvoert met zongedroogde tomaten, chocola, wodka en vanille. In een wervelende combinatie van wetenschap, wonderlijke verhalen, een flinke snuf evolutiebiologie en een vleugje geschiedenis verandert Proefles je leven. Want eten moeten we allemaal. Wil je daar drie (minstens!) keer per dag iets héél leuks van maken? Het enige wat je ervoor hoeft te doen, is proeven.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Marylène Patou-Mathis – De onzichtbaarheid van de vrouw
(Athenaeum—Polak & Van Gennep)

Er is geen bewijs dat de ‘kunstenaars’ van de grotten van Lascaux mannen waren. Zoals er ook geen bewijs is dat alleen mannen op bizons joegen of dat technische vooruitgang in de vroegste landbouw enkel aan mannen te danken is. Wél is duidelijk dat onze kijk op de geschiedenis mannelijk bepaald en patriarchaal is. 
Toen in de negentiende eeuw de prehistorie voor het eerst als periode werd bestudeerd, werd de blik daarop ontwikkeld door mannen. Zij projecteerden de stereotypen van hun tijd op de oertijd.

Vrouwen werden gezien als ‘verweksters’ wier rol beperkt bleef
tot het opvoeden van kinderen, huishoudelijk werk en voedsel verzamelen. Dat beeld begint te kantelen dankzij nieuwe ontdekkingen en archeologisch onderzoek naar rolverdeling. Er blijkt geen bewijs te zijn voor een ‘natuurlijke’ hiërarchie tussen de seksen.

Patou-Mathis ontmantelt de seksistische vooroordelen die lange tijd het beeld van prehistorische vrouwen hebben bepaald, en werpt zo een nieuw licht op de plaats van deze vrouwen in de geschiedenis.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Arthur Umbgrove – Met de prins op reis
(Querido)

In het voorjaar van 1951 maakt prins Bernhard, met in zijn kielzog zijn particulier secretaris Frans de Graaff, een goodwillreis naar Zuid-Amerika. Daarbij bezoekt hij ook het Argentinië van Juan en Eva Perón. De reis is beladen, omdat Perón in Nederland algemeen als dictator wordt beschouwd. De Graaff moet Bernhard behoeden voor fouten, maar hoe doe je dat in de schaduw van een man die zich onaantastbaar waant? 
Zeventig jaar later krijgt schrijver Arthur Umbgrove het archief van de particulier secretaris, zijn oudoom, in handen en hij vindt daarin een aantal brisante documenten. Hij reist naar Argentinië om de sporen van zijn oudoom te volgen. Heeft de particulier secretaris een diplomatieke rel op wereldschaal voorkomen? En hoe bood hij weerstand tegen het losbandige leven van de prins en zijn entourage tijdens de reis? 

Met de prins op reis is een betoverende, op ware feiten gebaseerde roman over een aandoenlijke observator en een in alle opzichten verbazingwekkend reisverslag.

Aandacht in de media:
https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/romancier-arthur-umbgrove-blijft-wel-erg-trouw-aan-het-verslag-van-zijn-oudoom-particulier-secretaris-van-prins-bernhard~b58c349d/

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Giuliano da Empoli – De Kremlinfluisteraar
(Atlas Contact)

Deze verontrustende roman voert de lezer naar het duistere hart van de macht in Rusland, waar oligarchen en andere vertrouwelingen elkaar de tent uit vechten, en waar Vadim Baranov de primaire ideoloog achter het Poetinregime is geworden. Geweld, manipulatie en desinformatie vormen de basis van Poetins macht, aldus Baranov, en aan hem de taak om deze chaos te orkestreren. Zijn vorige leven als avant-gardistisch theatermaker en vervolgens realityshow-producent komt hem daarbij goed van pas. De bombardementen in Tsjetsjenië, pogingen om Georgië en Oekraïne te ontwrichten: het komt allemaal uit de koker van de Kremlinfluisteraar. Totdat hij er op een gegeven moment genoeg van krijgt, en aan zijn eigen web probeert te ontsnappen. Vadim Baranov is gebaseerd op ex-spindokter Vladislav Soerkov, beter bekend als ‘Poetins Raspoetin’, met wie Da Empoli uitvoerige gesprekken voerde voor een non-fictieboek over propaganda.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Uwe Wittstock – 1933
(Cossee)

Op maandag 30 januari 1933 neemt Joseph Roth de ochtendtrein naar Parijs. Thomas Mann houdt zich in München de volgende tien dagen nauwelijks bezig met politiek, maar werkt aan een lezing over Richard Wagner. Het gebeurt allemaal razendsnel. Februari is de maand waarin ook voor schrijvers in Duitsland alles verandert en beslist wordt. Uwe Wittstock schetst van dag tot dag in een collage van dagboekfragmenten, columns en mediaberichten hoe het rijke literaire leven van de Weimarrepubliek in enkele weken plaatsmaakte voor een lange winter. Een loden tijd voor de gebroeders Mann, Erich Maria Remarque, Vicki Baum, Alfred Döblin, Irmgard Keun en vele anderen, waarin het net steeds strakker werd aangetrokken. Hitlers ‘machtsovername’ leidde onmiddellijk tot een ramp voor de literatuur en haar schrijvers in Duitsland, met boekverbrandingen en ballingschap tot gevolg. Dit boek beschrijft de sfeer van die dagen, gekenmerkt door angst en zelfbedrog, passiviteit of vastberadenheid. Wie slijmde bij de nieuwe machthebber, wie moest vrezen voor zijn leven en vluchten? Op basis van deels ongepubliceerd archiefmateriaal ontstaat een caleidoscopisch en overweldigend beeld van een gewelddadige tijd. Wittstock laat op indrukwekkende wijze zien hoe brutaal en grondig de onvrijheid van denken, lezen en schrijven de cultuur van een maatschappij kan vernielen.

Aandacht in de media:
https://www.nrc.nl/nieuws/2023/01/12/zo-was-het-in-de-dagen-voordat-de-nazis-echt-aan-de-macht-kwamen-de-intelligentsia-dacht-dat-het-allemaal-wel-mee-zou-vallen-a4154040#/krant/2023/01/13/#214

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Inge Schilperoord – Het licht in de stad
(Podium)

Wanneer de zestienjarige Sophie door een ongeval haar vader verliest, is ze eenzamer dan ooit. Urenlang doolt ze door de grote stad op zoek naar antwoorden. Haar vader verdedigde als strafrechtadvocaat jonge moslimextremisten. Hun geweld, zei hij, heeft niets te maken met hun religie. Maar waarmee dan wel?
In een poging dichter bij hem te komen stort Sophie zich op een werkstuk over jihadisme. Ook raakt ze bevriend met haar Afghaanse en islamitische klasgenote Zala. Betoverd door de geheimzinnige schoonheid van Zala’s geloof, doet het steeds meer pijn dat er voor haar geen God is. Sophies zoektocht naar waar ze thuishoort maakt dat ze niet alleen haar vader, maar ook zichzelf in een ander daglicht gaat zien. Met wie voelt ze zich het meest verwant? Met Zala, of toch met Isra, haar vaders ex-cliënte die zich aansloot bij IS?

In haar tweede roman neemt Inge Schilperoord de lezer mee in een wereld die voor velen onbekend is. Op basis van jarenlange research naar jihadisme onder Nederlandse jongeren, de belevingswereld van de bekeerling en vanuit haar werk als psycholoog met verdachten op de Terroristen Afdeling van de gevangenis, slaagt ze erin om net als in haar internationaal bejubelde debuut Muidhond fascinerend dicht onder de huid van een niet-alledaags personage te kruipen.

Aandacht in de media:
https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/ik-voelde-een-vage-afgunst-waarom-kunnen-die-mensen-zich-totaal-overgeven-aan-een-god-en-een-geloof-en-ik-niet~b3e6faee/

https://www.nrc.nl/nieuws/2022/10/20/moet-je-de-jonge-kalifaatganger-haten-of-steunen-2-a4145807#/krant/2022/10/21/%23210

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Yves Petry – Overal zit mens 
(Das Mag)

Overal zit mens. Het element mens heeft zich genesteld in elke uithoek van het ondermaanse, in elke porie van de biosfeer. Geen stukje mos, geen druppel uit de zee, geen staaltje van de bodem of de eeuwige sneeuw zonder dat het miljoenen moleculen mens bevat. Sapiens kan geen kant meer uit. Hij zit al overal.

Als beheerder van het bos Mirandel neemt Kasper Kind de weinig florissante toestand van de planeet hoogst serieus. Niet minder serieus is zijn plan om publieksintellectueel Max De Man te vermoorden, met wie hij een gedeeld verleden heeft. Alleen lopen de dingen niet helemaal zoals gepland. Want tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren, en verder vooral mensen, altijd maar weer mensen.

Aandacht in de media:
https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/yves-petry-schetst-een-complexe-wereld-die-niet-lang-meer-te-leven-heeft~b298a05e/

https://www.dereactor.org/teksten/individualiteit-als-probleem-in-het-antropoceen

https://www.nrc.nl/nieuws/2023/01/19/de-houellebecq-van-de-lage-landen-schrijft-over-klimaatramp-a4154698

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Gerlof Leistra & Patricia Jimmink – Kees Sietsma uit de schaduw
(Querido Facto)

Voormalig commissaris van politie Kees Sietsma (1945) speelde een doorslaggevende rol bij de oplossing van de Heineken-ontvoering in 1983 en in het onderzoek naar de ontvoering van Gerrit-Jan Heijn in 1987. Bij de Amsterdamse politie, waar hij werkte van 1966 tot 1988, draaide Sietsma zaken rond valsemunters, gijzelingen, drugsvangsten en moorden. Dit alles in een stad in oproer: het waren de jaren van de Nieuwmarktrellen en ‘Geen woning geen kroning’.

Na een meningsverschil met de nieuwe hoofdcommissaris Eric Nordholt verliet Sietsma het korps. Maar hij bleef ‘een jongen van de opsporing’. Achter de schermen adviseerde hij bij Philips en het internationale Control Risks. Hij startte zijn eigen beveiligingsbureau, waarin hij adviseerde over onder meer ontvoering en afpersing in het bedrijfsleven – spectaculaire en adembenemende zaken die hem de hele wereld over deden gaan.

Kees Sietsma uit de schaduw is gebaseerd op vele gesprekken met de geliefde politiecommissaris. Hij spreekt hier voor het eerst over zijn gevechten met de omstreden commissaris Gerard Toorenaar en met korpschef Nordholt. En over het ‘Spel zonder Grenzen’ bij Control Risks, waarin hij ook zijn eigen grenzen moest opzoeken.

In de Tweede Wereldoorlog werden twee van zijn broers en een oom omgebracht. Zijn oudste broer overleefde Dachau ternauwernood. Aan hen dankt Sietsma zijn voornamen: Kornelis Jan Hendrik Hein. Hun waarden vormen nog altijd zijn ‘morele binnenspiegels’.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Laurence Devillairs – Een kleine filosofie van de zee
(De Bezige Bij)

Wat is er in ons gejaagde leven fijner dan even op de rem te staan en te luisteren naar de rustgevende branding van de oceaan? Welke lessen kunnen we trekken uit het eeuwige komen en gaan van de getijden, de kleur van de zee en de grens van land en water? 

Meer dan ooit hebben we de behoefte om terug te vallen op de kern van ons bestaan: de lucht waarvan we leven, de bomen die ons beschermen, de enorme zee die ons aanzet tot bescheidenheid en bezinning. Maar we beseffen nog te weinig hoezeer we hem nodig hebben, die onmetelijke, alomtegenwoordige blauwe plas met zijn eb en vloed. 

In Een korte filosofie van de zee legt Laurence Devillairs verbanden tussen de kracht van het water en ons leven als mens. In 25 korte en toegankelijke hoofdstukken laat ze zien hoe de zee ons leert om beter naar ons innerlijke ritme te luisteren en vaker te kiezen voor diepgang in plaats van oppervlakkigheid.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Louis Stiller – Ruimte
(Atlas Contact)

In het derde deel van de Literaire Gereedschapskist in de Schrijfbibliotheek onderzoekt Louis Stiller aan de hand van literatuur, films en games welke rol ruimte/de arena kan spelen in je verhaal.

In ‘Ruimte’ behandelt Louis Stiller de verschillende manieren waarop je settings en ruimtes kunt gebruiken om je verhaal te vertellen. Wat voor rol kan de ruimte (binnen- en buitenruimte, landschap, omgeving) spelen in verhalen? Hoe kun je ruimte als dramatische factor gebruiken in je verhaal? En hoe doe je onderzoek naar de ruimte? Gebaseerd op interviews met schrijvers en voorzien van tips uit de wereldliteratuur, films en andere verhalende kunsten biedt Stiller een praktische en inspirerende gids voor iedere (beginnende) schrijver.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Julien Ignacio, Raoul de Jong, Michiel van Kempen –
Dat wij zongen
(Das Mag)

Caraïbische schrijvers zijn in het verleden op verschillende manieren onzichtbaar gemaakt. Ze zijn doodgezwegen, gecensureerd, of op aparte ‘Suriname-’, ‘Antillen-’ of ‘Zuid-Amerika’-plankjes gezet. Hoogste tijd om daar wat aan te doen, want er is zoveel moois, belangrijks en prikkelends om te (her)ontdekken en te koesteren.

In samenwerking met Werkgroep Caraïbische Letteren brengt Das Mag een belangwekkende bloemlezing uit. Twintig vooraanstaande schrijvers van nu breken een lans voor een Caraïbische auteur van toen die hen persoonlijk heeft geïnspireerd: van Bernardo Ashetu tot Bea Vianen.

Een collectie vurige essays over en prikkelende fragmenten uit het werk van twintig schrijvers die je nooit meer zult vergeten.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Gill Hornby – Godmersham Park
(Cargo)

Op 21 januari 1804, een ijskoude avond, arriveert Anne Sharp om halfzeven op de trappen van het landhuis Godmersham Park. Hoewel ze een verwende en stadse opvoeding heeft genoten, heeft ze geen andere keuze dan haar diensten aan te bieden als gouvernante van de jonge Fanny Austen. 

Ze maakt daarna deel uit van de familie boven, maar ook van de vele bedienden beneden in het huis, terwijl ze steeds weer moet bewijzen dat ze de ideale docent is voor het meisje. Ze geniet van de uitjes en de feesten, valt voor de charmes van oom Henry, en bouwt een langdurige en warme vriendschap op met tante Jane. 
Maar hoelang houdt Anne Sharp haar façade vol: wanneer zal ze moeten laten zien wie ze echt is?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Jan Brokken – De kampschilders
(Atlas Contact)

In De kampschilders van Jan Brokken vertelt de geschiedenis van zijn vader Han die in het jappenkamp o.a. Rudolf Bonnet en Willem Hofker ontmoet. De kunsten bloeiden in het midden van de jaren dertig op Bali. Vanuit de hele wereld trokken kunstenaars naar het eiland en raakten geïnspireerd en betoverd door de Balinese cultuur. Onder hen ook de schilders Rudolf Bonnet en Willem en Maria Hofker. Maar aan die wereld kwam een eind toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Bonnet en beide Hofkers kwamen in een jappenkamp op Celebes terecht. Rudolf en Willem in hetzelfde kamp als Han, de vader van Jan Brokken, Maria in hetzelfde kamp als zijn moeder Olga.

Op ingenieuze en ongeëvenaarde wijze verweeft Brokken hun verhalen. Hij wekt het rijke culturele leven op Bali tot leven, maakt de voortdurende angst in het kamp indringend invoelbaar, en laat zien hoe kunst in onmenselijke omstandigheden een redding kan zijn.

Aandacht in de media:
https://www.nrc.nl/nieuws/2022/10/20/jan-brokken-duikt-diep-in-het-kampverleden-van-zijn-ouders-in-een-knap-verteld-boek-a4145781#/krant/2022/10/21/#218

https://www.volkskrant.nl/boeken/met-groot-inlevingsvermogen-schrijft-jan-brokken-zijn-tweede-bijzondere-indie-boek~b9f2286e/

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Alex Rowson – De jonge Alexander
(Atlas Contact)

Op zijn twintigste was hij koning van Macedonië, op zijn vijfentwintigste regeerde hij over half Azië. Door de een bewonderd om zijn ongeëvenaarde militaire overwinningen, door de ander verguisd om zijn gruweldaden. Alexander de Grote is misschien wel de bekendste historische figuur en er zijn boekenkasten vol over hem geschreven. De eerste twee decennia van zijn leven zijn echter tot nu toe een mysterie gebleven: het is een periode omgeven met mythes en legenden. In dit buitengewone boek reconstrueert Alex Rowson aan de hand van recente archeologische vondsten het verhaal van de vormende jaren van de Macedonische prins. Hij vertelt over de stormachtige relatie tussen Alexanders ouders, koning Philippus II en prinses Olympias, over zijn opleiding door Aristoteles en over zijn strenge militaire training. Het zijn deze jaren waarin de basis werd gelegd voor Alexanders ontembare ambitie, veroveringsdrang en briljante mengeling van brutaliteit en genialiteit die hem zo ver zouden brengen. Met schop, spaan en houweel verzamelt Rowson de brokstukjes van dit verbrijzelde verleden en schrijft hij een nieuwe geschiedenis. Het vergeten verhaal van de jonge Alexander komt bovengronds – eindelijk.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Louis Stiller – Tijd
(Atlas Contact)

Meer dan een miljoen Nederlanders willen een boek schrijven. Ruim veertig delen lang biedt de Schrijfbibliotheek aspiranten en gevorderde schrijvers ideeën, inzichten en praktische hulp bij het creatieve schrijfproces. Louis Stiller, grondlegger van de Schrijfbibliotheek, biedt in zes nieuwe delen verdere verdieping door zich te richten op de gereedschappen van de schrijver: plot, tijd, ruimte, personage, scènes en show-don’t-tell. In Tijd behandelt hij de verschillende manieren waarop je tijd kunt gebruiken om je verhaal te vertellen. Wat voor structuur kent je verhaal: lineair, cirkel, spiraal of nog iets anders? Wanneer gebruik je flashbacks en flashforwards. Welk verteltempo past bij welk verhaal? Gebaseerd op interviews met schrijvers en voorzien van tips uit de wereldliteratuur, films en andere verhalende kunsten biedt Stiller een praktische en inspirerende gids voor iedere (beginnende) schrijver.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Susan Rogers – This is what it sounds like
(De Bezige Bij)

Hoe komt het dat het ene nummer je aanspreekt en het andere niet? Hoe raak je in de ban van een bepaalde melodie? En wat zegt je muzieksmaak over je persoonlijkheid? 

Susan Rogers is een van de succesvolste vrouwelijke muziekproducers van de afgelopen eeuw. Zo werkte ze onder andere met Prince aan zijn album Purple Rain. Daarnaast doet ze als neurowetenschapper onderzoek naar muziekcognitie. Rogers speelt zelf geen enkel instrument; haar succes dankt ze aan haar talent om goed te kunnen luisteren. 

In This is what it sounds like laten Rogers en coauteur Ogi Ogas zien hoe iedereen een unieke muzikale persoonlijkheid bezit, die samenhangt met iemands reactie op de verschillende muzikale dimensies zoals melodie, ritme en klankkleur. Het resultaat is een muzikale en wetenschappelijke ontdekkingsreis waarin de aantrekkingskracht van muziek wordt verklaard, en waarmee je leven als luisteraar wordt verrijkt.

Aandacht in de media: https://www.nrc.nl/nieuws/2022/10/27/muziekvoorkeur-waarom-houdt-de-een-van-prince-en-de-ander-van-billie-eilish-a4146490

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bernhard Schlink – De kleindochter
(Cossee)

Hoe verstandig is het om een kleindochter, van wie je niet eens wist dat ze überhaupt bestond, te willen redden uit een rechtse eco-dorpsgemeenschap in een uithoek van Oost-Duitsland, waar de bewoners zich slachtoffer van de Wende voelen?

Niet lang nadat hij in de jaren zestig de aantrekkelijke Birgit in Oost-Berlijn ontmoet, vraagt hij haar ten huwelijk. Ze stemt toe onder één voorwaarde: hij helpt haar te vluchten uit de ddr. De vlucht slaagt.

Als Birgit overlijdt is Kaspar zeventig jaar en boekhandelaar in Berlijn. Lezend in de dagboeken van zijn overleden vrouw ontdekt hij dat ze al die jaren iets voor hem verzweeg: bij de vlucht liet ze haar dochtertje Svenja achter, met wie ze nooit meer  contact heeft opgenomen.

Kaspar besluit Svenja te zoeken en vindt haar in een kleine dorpsgemeenschap in Oost-Duitsland. Hun ontmoeting verloopt moeizaam, voornamelijk vanwege haar echtgenoot. Het verschil tussen deze achterdochtige, vijandige en rechts-radicale man en de zachtmoedige Kaspar kan haast niet groter zijn. Alleen met hun dochter Sigrun – zijn kleindochter – bouwt Kaspar een aarzelende relatie op. Soms vraagt hij zich af of hij haar kan bevrijden uit de kringen waarin ze opgroeide, en of hij dat wel moet willen. Kaspar gaat ver in zijn poging begrip op te brengen om een betrokken grootvader voor de rechtsradicale Sigrun te worden. De kleindochter van zijn raadselachtige, koppige Birgit.

Aandacht in de media:
https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/berlijnse-boekhandelaar-extreem-rechtse-kleindochter-de-verwarring-maakt-bernhard-schlincks-roman-interessant~b9178204/

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Roelof Smit – De verkeerde kleur
(Podium)

Volgens zijn eigen planning had hij op deze leeftijd allang minister moeten zijn. Toch blijft Huib Jansen al vele jaren steken in de provinciale politiek. Hij raakt ervan overtuigd dat hij geen eerlijke kans krijgt, omdat zijn partij meer oog heeft voor diversiteit. Om het tij te keren verhuist Huib samen met zijn ‘first lady’ Marijke van de Randstad naar Zeeland. Daar liggen de gedroomde kandidaten voor zijn partij niet voor het oprapen, zo heeft hij een laatste kans om op te vallen. In de Zeeuwse fractie krijgt hij echter gezelschap van Nigisti Yohannes, een jonge zwarte vrouw die de politiek in is gegaan uit liefde voor Nederland. De dochter van Eritrese vluchtelingen wordt met haar verhaal al snel populair binnen de partij. Voor Huib lijkt het Binnenhof verder weg dan ooit, maar daar legt hij zich niet zomaar bij neer. Ambitie, populisme en identiteitspolitiek buitelen over elkaar heen in de nieuwe roman van Roelof Smit. 

De verkeerde kleur is een actuele politieke roman die de tijdgeest vangt in pijnlijke herkenbaarheid.

Aandacht in de media:
https://www.trouw.nl/cultuur-media/het-knullige-van-de-provinciale-politiek-leek-roelof-smit-een-mooi-decor-voor-een-boek~b4506c88/

https://bazarow.com/recensie/de-verkeerde-kleur/

https://www.volkskrant.nl/boeken/twee-reisverslagen-over-verbazingwekkende-historische-wereldreizen~b70e8cda/

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Banana Yoshimoto – Kitchen
(Das Mag)

Toen Kitchen in 1988 in Japan verscheen stond de literaire wereld daar op zijn kop: het debuut van Banana Yoshimoto werd een megahit, is overladen met prijzen en stond meer dan een jaar onafgebroken in de bestsellerlijsten. Men sprak zelfs van ‘Bananamania’, zo geliefd was Kitchen onder Japanse lezers.

Bijna veertig jaar na de oorspronkelijke verschijning – en zestig drukken, twee verfilmingen en meer dan dertig vertalingen verder – vindt Kitchen nog altijd nieuwe lezers. Van het boek zijn wereldwijd al meer dan vijf miljoen exemplaren verkocht. Maar: een Nederlandse vertaling was nog niet beschikbaar. Tijd om daar iets aan te veranderen, dachten wij.

Waarom blijft dit boek relevant? Kitchen is een tijdloze roman in twee losstaande delen over rouw, opgroeien, de eenzaamheid van de grote stad, de liefde voor eten en een ode aan de meest troostrijke plek van elk huis: de keuken.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Brett Scott – Cloudmoney
(Atlas Contact)

Wie heeft er tegenwoordig nog cash bij zich? We regelen bijna al onze zaken digitaal, met onze betaalpassen of via apps, en laten zodoende een spoor van data achter. Daarnaast wordt het steeds populairder om te experimenteren met bitcoin en andere crypto. Deze overgang van contant geld naar digitale betaalmiddelen lijkt een natuurlijk en onafwendbaar proces, maar in werkelijkheid schuilt er een fanatieke lobby achter die een verborgen war on cash voert. In Cloudmoney onthult journalist Brett Scott hoe Big Tech en Big Finance baat hebben bij de digitalisering van geld. Scott legt ook haarfijn uit wat de verschillende vormen van geld van elkaar onderscheidt – op technisch, politiek en cultureel vlak – en de gevolgen van deze war on cash op de samenleving. Want wie onze digitale voetafdruk beheert, beheert ons leven; en wie ons de toegang tot ons geld kan ontzeggen, kan ons onze vrijheid ontnemen. Wie halen de meeste winst uit een cashloze samenleving en wie raken erdoor op achterstand? Betekent het einde van cash ook het einde van privacy? En hoe ver zijn we nou echt verwijderd van een toekomst in de cloud?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

David Salomoni – Magellaan
(Athenaeum—Polak & Van Gennep)

In augustus 1519 verlaten vijf schepen met aan boord 237 mannen de haven van Sevilla. Ze maken deel uit van een expeditie die werd gefinancierd door de Spaanse keizer Karel V. Gezagvoerder is Ferdinand Magellaan, een Portugees. Het doel van de expeditie is aan te tonen dat de Molukken, belangrijk vanwege kostbare specerijen, tot Spanje behoorden. De missie zou drie jaar duren. Geteisterd door stormen, tegenslag, achterdocht, verraad, wreedheid, muiterij, honger en wanhoop bevaart de vloot zeeën die Europeanen nooit eerder hadden gezien. De bemanning komt in contact met onbekende volkeren en culturen, zoals de Patagoniërs van Vuureiland en de inwoners van Polynesië. 

Magellaan overleeft de reis niet. Slechts één van de vijf schepen komt in september 1522 aan in Spanje. Aan boord achttien uitgemergelde mannen. Een van hen was Antonio Pigafetta, een Italiaanse kroniekschrijver die gedurende de hele reis aantekeningen heeft gemaakt en wiens verhaal zich in de jaren daarna verspreidde over Europa.

Aandacht in de media:
https://www.volkskrant.nl/boeken/twee-reisverslagen-over-verbazingwekkende-historische-wereldreizen~b70e8cda/

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ottessa Moshfegh – Lapvona
(De Bezige Bij)

Kleine Marek, de mishandelde en vaak verwarde zoon van de dorpsherder, heeft zijn moeder nooit gekend. Volgens zijn vader stierf ze bij zijn geboorte. Een van de weinige vormen van troost vindt Marek bij Ina, de blinde vroedvrouw, die hem, net als vele andere kinderen in het dorp, als baby heeft gevoed. Maar Ina’s gaven gaan verder dan dat: ze heeft het unieke vermogen om met de natuur te kunnen communiceren. 

Om die reden vermijden veel religieuze dorpelingen, onder wie Pastoor Barnabas, haar hut in het nabijgelegen bos. Pastoor Barnabas dient niet alleen God, maar ook Villiam, de heer van het dorp. Samen proberen ze de dorpelingen te laten geloven dat ze het beste met hen voorhebben. In een jaar waarin het dorp al geteisterd wordt door droogte en hongersnood, besluiten ze het vertrouwen van de bewoners op wrede wijze op de proef te stellen. Maar wanneer het lot Marek in de nabijheid van de familie van Heer Villiam brengt, komen nieuwe, duistere krachten vrij.
 
Lapvona is de verrassende, soms schokkende nieuwe roman van Ottessa Moshfegh, een van de interessantste stemmen van dit moment.

Aandacht in de media:
https://www.parool.nl/kunst-media/het-zevende-boek-van-ottessa-moshfegh-is-een-oefening-in-loze-schokeffecten~bec55e4e/

https://www.nrc.nl/nieuws/2022/10/06/in-deze-roman-zijn-echt-alle-personages-egocentrisch-en-onverschillig-a4144324#/krant/2022/10/07/#208

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Christophe Boltanski – De levens van Jacob
(Cossee)

369. Dat is het aantal zelfportretten dat Jacob B’chiri tussen 1973 en 1974 maakte en achterliet in een fotoalbum. Waarom iemand zoveel selfies avant la lettre zou maken is een raadsel. En waarom zou diegene bovendien zijn best doen er op elke foto anders uit te zien: soms lachend, dan weer boos, eerst met een hipsterbaard, daarna strak geschoren en in uniform. Misschien is het een ijdel grapje. Of is het toch de sleutel tot een mysterie?

Het fotoalbum wordt opgepikt van een vlooienmarkt en belandt in de handen van Christophe Boltanski. De schrijver raakt geobsedeerd door deze man met honderd verschillende gezichten. Was hij een narcist, acteur, Mossad-spion? In een zoektocht naar een antwoord op deze vraag volgen we Boltanski van Parijs naar een eiland voor de kust van Tunesië, naar Israël en vervolgens terug naar Parijs.

Langzaam maar zeker worden B’chiri’s verschillende levens gereconstrueerd, levens van vrijheid en dromen, van oorlog en eenzaamheid. Boltanski laat ons verbluft achter met de vraag wat een individu tot zichzelf maakt, en in hoeverre we de ander en onszelf kunnen  doorgronden.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Aurora Venturini – De nichtjes
(Podium)

Een onvergetelijke roman van een literair fenomeen uit Argentinië
De nichtjes vertelt het verhaal van een familie in een achtergesteld milieu in de jaren veertig in La Plata, een stad nabij Buenos Aires. De verteller is Yuna, een meisje dat worstelt met een leerachterstand, terwijl haar zusje zwaar gehandicapt is. Yuna probeert haar milieu, waarin misbruik en geweld aan de orde van de dag zijn, te begrijpen en te ontstijgen. Haar stem is ontwapenend, volledig eigen en onvergetelijk: zo trekt ze je haar kolkende wereld in. De nichtjes is Venturini’s meesterwerk dat haar al grote bekendheid in eigen land bracht en waarmee ze postuum nu ook internationaal doorbreekt.

Venturini stuurde het manuscript voor De nichtjes in 2007 anoniem in voor de prestigieuze Premio Nueva Novela, en ze won de prijs. De jury was met stomheid geslagen toen bleek wie de auteur van het bekroonde manuscript was: hoe kon dit frisse, rauwe, brutale, overdonderende boek geschreven zijn door de toen vijfentachtigjarige Aurora Venturini?

Jarenlang woonde Venturini in Parijs waar ze bevriend raakte met grootheden als Jean-Paul Sartre, Simone de Beauvoir, Juliette Gréco en Albert Camus. Zelf bleef ze in de schaduw door langdurig uitgeven-in-eigen-beheer en bij kleine uitgeverijen – tot de verschijning van De nichtjes.

Aandacht in de media:
https://cultureelpersbureau.nl/2022/10/de-nichtjes-van-aurora-venturini-verwarrend-vervreemdend-excentriek-en-fascinerend/

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Helle Helle – BOB
(Querido)

Bob en ik, de hoofdpersoon van BOB, verhuizen naar een woning boven een tankstation in Kopenhagen. Bob weet niet wat hij wil studeren, maar wel dat hij een baantje moet zien te vinden. In Sømandshotellet gaat hij aan de slag als receptionist en daarnaast springt hij bij waar hij kan. Wat Bob zeker weet, is dat hij een toekomst wil met ik en zich ook kan voorstellen kinderen met haar te krijgen. Hij klemt haar hand zo stevig vast dat die knak zegt en zoent haar haar. Maar ‘ons’ komt nauwelijks aan de orde, de ik beschrijft alleen Bobs wereld, niet die van haarzelf en amper die van hen samen. 

Helle Helle is een meester in het beschrijven van menselijk drama en de absurditeit van het alledaagse. Haar onderkoelde proza wordt vergeleken met dat van Ernest Hemingway en Raymond Carver.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Jante Wortel – Weerlicht
(Das Mag)

Aan een rondreis door Noorwegen komt abrupt een einde. Of was deze vakantie altijd al gedoemd te mislukken?

‘Ik leef niet in de illusie dat dit is hoe ik het me had voorgesteld. Ik voel zelf ook wel hoe fragiel het allemaal is, hoe knokig, hard en koud. Hoeveel pijn het soms doet, vooral ’s nachts, dat knagende schuldgevoel dat zich heeft genesteld in het kuiltje bij mijn borstbeen.’ 

Weerlicht is een moedige debuutroman over de verstikkende dynamiek van een gezin en de vraag hoe je iemand kunt helpen die zichzelf dwangmatig kapotmaakt.

Aandacht in de media:
https://www.nrc.nl/nieuws/2022/08/18/in-dit-knappe-debuut-blijkt-een-ogenschijnlijk-normale-familievakantie-een-enorm-waagstuk-a4139252#/krant/2022/08/19/#208

https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/slim-debuut-van-jante-wortel-over-leven-met-een-eetstoornis~bd24ff69/

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Florian Illies – Liefde in tijden van haat
(Atlas Contact)

Tussen 1929 en 1939 is er in Europa steeds meer haat, toch is er ook veel liefde. Terwijl velen genieten van de roaring twenties vluchtten anderen noodgedwongen weg uit Duitsland.

Terwijl Jean-Paul Sartre cheesecake eet met Simone de Beauvoir in Kranzler-Eck in Berlijn, Henry Miller en Anaïs Nin wilde nachten beleven in Parijs en F. Scott Fitzgerald en Ernest Hemingway gepassioneerde affaires in New York beginnen, zien Bertolt Brecht en Helene Weigel zich net als Thomas en Katia Mann genoodzaakt een veilige haven te zoeken. Dit alles gebeurt op het moment waarop de nationaalsocialisten de macht grijpen in Duitsland, boeken verbranden en het geweld tegen Joden begint.

Florian Illies neemt ons mee naar de jaren dertig van de vorige eeuw. Toen het politieke klimaat verkilde, bruisde het culturele leven: in Berlijn, Parijs, Ticino en aan de Rivièra zetten de grote namen van die tijd zich schrap tegen naderend onheil. Liefde in tijden van haat is opnieuw een opwindende reis naar het verleden die leest als een commentaar op ons chaotische heden.

Aandacht in de media:
https://www.vprogids.nl/boeken/artikelen/2022/Liefde-in-tijden-van-haat-van-Florian-Illies.html

https://nrce.nl/en/node/571831

https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/kunsthistoricus-florian-illies-schreef-een-heerlijk-boek-over-onuitstaanbare-mensen~b418e959/

https://www.nrc.nl/nieuws/2023/01/12/zo-was-het-in-de-dagen-voordat-de-nazis-echt-aan-de-macht-kwamen-de-intelligentsia-dacht-dat-het-allemaal-wel-mee-zou-vallen-a4154040#/krant/2023/01/13/#214

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Jaap Goudsmit – Een gezonde toekomst
(Pluim)

Beseffen we wel wat voor wonder er is verricht in 2020? Een pandemie is voor het eerst door mensenhand tot staan gebracht. Nog nooit in de geschiedenis zijn er in zo’n tempo wereldwijd zoveel vaccinaties gedaan. En dat is gelukt dankzij tientallen jaren van wetenschappelijk onderzoek aan universiteiten en in de biofarmaceutische industrie, met enorme steun van overheden en knappe koppen wereldwijd, van China tot India, van Australië tot Europa, van Engeland tot de Verenigde Staten. Er is geen garantie dat we er de volgende keer weer zo goed vanaf komen. Het is absoluut niet ondenkbaar dat de volgende epidemie uit Brabant komt. Om ons te beschermen moeten we de lucht schoon houden, moet ons eten veilig zijn en ons water drinkbaar, want via die wegen vinden virussen hun weg naar ons allemaal. Er ligt de overheid dus een flinke taak te wachten om nieuwe pandemieën te vermijden. Jaap Goudsmit heeft vijf lessen geleerd door de pandemie op de voet te volgen en zelf onderzoek te doen naar technologische oplossingen om onze oplettendheid en alertheid te bevorderen.

Aandacht in de media:
https://www.volkskrant.nl/kijkverder/t/podcasts/serie/met-groenteman-in-de-kast/87-jaap-goudsmit-viroloog-met-groenteman-in-the-ni/

https://www.groene.nl/artikel/falen-en-gekluns-is-een-enorme-inspiratiebron

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Serhi Roedenko – Zelensky
(Atlas Contact)

 Sinds de inval van het Russische leger in Oekraïne op 24 februari 2022 is de charismatische Oekraïense president Volodymyr Zelensky niet meer weg te denken van de voorpagina’s en beeldschermen. Met zijn vastberaden houding weet hij volk en strijdkrachten te verenigen en te motiveren. Zijn nietsontziende videotoespraken tegen staatshoofden en parlementen imponeren de wereld.

In het boek vertelt de Oekraïense journalist Serhi Roedenko over de wording van Volodymyr Zelensky, de komiek en televisieproducent die in 2019 president van Oekraïne werd.

Roedenko portretteert Zelensky als een talentvol persoon, die ondanks zijn onmiskenbare showkwaliteiten altijd vol ernst zijn pad heeft gekozen. Op Oudjaarsavond 2018 stelt Zelensky zich kandidaat voor het presidentschap en wint na een bewogen campagne. Roedenko laat zien hoe Zelensky – in weerwil van alle tegenslagen – langzaam maar zeker Oekraïne vooruit probeert te helpen, tot hij door de omstandigheden wordt gedwongen het spel te verleggen naar een ander doel: het voortbestaan van zijn land.

Aandacht in de media:
https://www.parool.nl/wereld/biograaf-er-zijn-drie-zelenski-s-door-de-oorlog-werd-hij-een-ander-mens~b834e206/

https://www.nrc.nl/nieuws/2022/07/28/hoe-binnenlandse-kritiek-op-zelensky-omsloeg-in-bewondering-a4137599

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Louis Stiller – Plot
(Atlas Contact)

Meer dan een miljoen Nederlanders willen een boek schrijven. Ruim veertig delen lang biedt de Schrijfbibliotheek aspiranten en gevorderde schrijvers ideeën, inzichten en praktische hulp bij het creatief schrijfproces. Louis Stiller, grondlegger van de Schrijf-bibliotheek, biedt in zes nieuwe delen verdere verdieping door zich te richten op de gereedschappen van de schrijver: plot, tijd, ruimte, personage, scènes en show-don’t-tell. Het eerste deel, Plot, belooft precies zijn titel waar te maken: wat is een plot, wat betekent het voor het schrijfproces, voor de personages, het perspectief en de scène-opbouw, en hoe kom ik van plotten naar schrijven?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Damon Galgut – De goede dokter
(Querido)

Wanneer Laurence Waters, een net afgestudeerde arts, in het afgelegen en verwaarloosde kleine Zuid-Afrikaanse ziekenhuis aankomt, wantrouwt collega Frank Eloff hem meteen. Alles aan de nieuwkomer ergert hem, vooral zijn grenzeloze optimisme en zijn ambitieuze plan om de plaatselijke bevolking te helpen. Tussen de mannen groeit een ongemakkelijke vriendschap, die op springen komt te staan. Zeker als de arme getrouwde zwarte vrouw die Frank al jaren ’s nachts in het geheim bezoekt, bij Laurence komt met de vraag een abortus uit te voeren. Genietend van Laurence’ ongemak over dat morele dilemma, denkt Frank buiten schot te blijven, maar misschien trekt hij toch aan het kortste eind. Wie van hen ís eigenlijk de goede dokter? 

Deze weergaloze en zinderende roman over vriendschap en verraad houdt je met elke kleine wending genadeloos in z’n greep.

Aandacht in de media:
https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/damon-galgut-schetst-de-diepe-scheuren-in-de-zuid-afrikaanse-maatschappij~b4cb7b02/

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Arjen Fortuin – Kijkt u nog?
(Das Mag)

18 mei verschijnt Kijkt u nog? van Arjen Fortuin, op de dag dat de Zilveren Nipkow-nominaties worden bekendgemaakt.

Als televisierecensent was Arjen Fortuin de afgelopen vijf jaar verplicht zijn tv aan te zetten en te kijken. Het leerde hem meer over de wereld dan hij voor mogelijk hield.

In Kijkt u nog? Waarom je toch de tv aan moet zetten laat Fortuin zien dat de televisie nog altijd relevant is, juist in een tijd waarin elk weldenkend mens zegt ‘eigenlijk’ geen tv meer te kijken.

Kijkt u nog? is een terugblik en een aanmoediging ineen, waarin Fortuin vijf redenen geeft om toch te kijken naar het venster dat al zo vaak is doodverklaard. Een selectie van zijn opvallendste stukken aangevuld met beschouwingen daarop.

Aandacht in de media:
https://leesdame.nl/kijkt-u-nog-van-arjen-fortuin/

https://www.nporadio1.nl/nieuws/cultuur-media/8baa9adb-2732-4999-9f4c-8a9fbab5ccc8/tv-recensent-arjen-fortuin-je-kunt-geen-deel-uitmaken-van-de-wereld-die-je-beoordeelt

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

David Meijer – Zusters van Tarakan
(Atlas Contact)

Op 24 december 1941 staat de 23-jarige Mila Herman, Rode Kruis helpster der 2e klasse, op het vliegveld van Bandoeng op het eiland Java, samen met een twintigtal andere zusters. Geen van hen heeft ze eerder ontmoet. Ze staat op het punt om voor het eerst in haar leven in een vliegtuig te stappen – zonder te weten wat haar plaats van bestemming is. De zusters arriveren op Tarakan, een klein olie-eiland voor de kust van Borneo, aan de vooravond van een belangrijke slag in de oorlog tussen Japan en Nederlands-Indië. Jong, onervaren en onvoorbereid bevinden Mila en haar collega’s zich in het heetst van de strijd. Na de capitulatie van Tarakan overleven ze als krijgsgevangenen in verschillende kampen, sommige daarvan diep in de onherbergzame jungle van Borneo. Strijdbaar en veerkrachtig houden de vrouwen zich staande, maar voor hoelang? Mila Herman was de oma van David Meijer.

In dit boek reconstrueert Meijer haar verhaal, zich baserend op jarenlang onderzoek. Zusters van Tarakan is een liefdevol monument voor Mila Herman en haar moedige collega’s.

Aandacht in de media:
https://www.nporadio1.nl/fragmenten/nos-met-het-oog-op-morgen/75fbbf5f-6b59-4cbd-9903-4715996ea143/2022-06-27-oorlogsgeschiedenis-van-een-oma

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Edward Shawcross – De laatste keizer van Mexico
(Athenaeum—Polak & Van Gennep)

Op 19 juni 1867 wordt keizer Ferdinand Maximiliaan door een vuurpeloton ter dood gebracht. Zijn laatste woorden luiden: ‘Lang leve Mexico, lang leve de onafhankelijkheid.’ De executie is de climax van een buitengewoon machtsspel. De Oostenrijkse aartshertog, telg uit het illustere geslacht Habsburg en broer van de Oostenrijkse keizer Frans Jozef, was door Napoleon III in Mexico op de troon gezet. In plaats van de hem voorgespiegelde heldenontvangst wachtte hem een burgeroorlog waar hij niet tegen opgewassen was.

In het drama dat zich ontrolde spelen de wereldleiders van het moment een hoofdrol en blijkt Mexico het beslissende slagveld voor de wereldwijde machtsbalans tussen conservatieven en liberalen, monarchisten en republikeinen, het Oude Europa en de opkomende macht van de Nieuwe Wereld: de Verenigde Staten.
In zijn debuut beschrijft Edward Shawcross meeslepend deze vrijwel onbekende tragedie waarvan de gevolgen voelbaar waren tot in de twintigste eeuw.

Aandacht in de media: https://www.trouw.nl/cultuur-media/knap-historisch-epos-over-een-van-de-meest-bizarre-ondernemingen-uit-de-geschiedenis~bdc0286e/

https://www.nrc.nl/nieuws/2022/09/29/hoe-het-oude-europa-nog-een-keer-probeerde-de-macht-te-grijpen-in-de-amerikas-en-mexico-een-keizer-gaf-a4143604#/krant/2022/09/30/

https://www.volkskrant.nl/boeken/de-laatste-keizer-van-mexico-beschrijft-het-tragische-lot-van-de-habsburger-maximiliaan~bba7531e/

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dorthe Nors – Langs de kustlijn
(Podium)

In haar karakteristieke, vloeiende taal voert Dorthe Nors de lezer mee in Langs de kustlijn langs de westkust van Denemarken: turend naar de woeste zee, over eeuwenoude paden, door adembenemende landschappen, onder een ijzig grijze lucht. Die kustlijn begint bij Skagen in het noordelijkste puntje van Denemarken en loopt tot aan de Nederlandse Waddenzee, waar de tocht van Nors eindigt in Den Helder. Deze kustlijn volgend vertelt Nors in een meanderend, erudiet en gevoelig verhaal over de taal van de plekken waar ze langskomt, de geschiedenis, de mensen die er wonen en de wonderlijke kracht van de natuur. Om dit vervolgens te verbinden aan haar eigen persoonlijke geschiedenis, en de herinneringen die aan deze plekken kleven. Nors biecht op dat twee van haar grote liefdes ‘paden’ en ‘literatuur’ zijn. In dit boek komen deze op prachtige wijze samen. Ze volgt de paden die door het landschap snijden, die de mensen het landschap deden ontdekken en ze toont tegelijkertijd de warmte en schoonheid van de literatuur. Zo roept Nors in prachtige taal de ervaring en beleving op van de zee, de kust, de duinen en de kustdorpjes.

Aandacht in de media:
https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/elk-essay-in-deze-bundel-van-dorthe-nors-is-een-pareltje~b0f94866/

https://www.parool.nl/kunst-media/schrijver-dorthe-nors-voert-je-in-haar-kleine-toyota-moeiteloos-mee-langs-de-kustlijn~b7e9c944/

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Frank Keizer – De introductie van het plot
(Pluim)

Een van de lijnen in de geschiedenis is de relatie tussen mens en land: hoe we het land verdelen, bewerken en gebruiken. Van de plantage tot de grootschalige vernietiging van ecosystemen, van individueel eigenaarschap tot collectivisatie – we werden een diersoort die het woud omkapte in plaats van ervan te leven en zich in steden terugtrok. En een diersoort die haar eigen geschiedenis van kolonisatie en onderdrukking van andere levensvormen amper in de ogen durft te kijken.

De introductie van het plot beschrijft de geschiedenis van die accumulatie, een woelige stroom onderbroken door onvoorspelbare gebeurtenissen die de voorspelbare lijn van de geschiedenis een andere kant op sturen – de oversprong van een virus, een deeltje dat uit z’n baan vliegt, het zwerven van verjaagden, een paddenstoel die opkomt. Maar het draagt ook alternatieven aan voor een andere omgang met de aarde en elkaar, waarin niet verovering maar zorg centraal staat.

Aandacht in de media:
https://meandermagazine.nl/2022/06/frank-keizer-de-introductie-van-het-plot/

https://podcastluisteren.nl/ep/Uitgeverij-Pluim-De-schrijvers-aan-het-woord-Frank-Keizer

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Pepijn Keppel – De laatste man
(Thomas Rap)

Tien jaar lang speelde Pepijn Keppel hockey op het allerhoogste niveau, totdat hij plots stopte. Zijn hele puberteit had in het teken van topsport gestaan, er was voor weinig anders ruimte geweest. En zeker niet voor het zoeken naar een antwoord op de vraag waar dat allesoverheersende gevoel van eenzaamheid vandaan kwam. Was het omdat hij vroeger gepest werd of omdat hij eigenlijk helemaal nooit had willen hockeyen? Of was het toch vanwege zijn seksuele geaardheid, die hij geheimhield voor de buitenwereld en die al die jaren maar niet te rijmen leek met het leven en de cultuur op en rondom het veld? 

De laatste man is een schrijnend, maar moedig en ontroerend relaas over de zoektocht naar een eigen identiteit in een onveilige omgeving.

Aandacht in de media:
https://hockey.nl/artikel/hoofdklasse-heren/verdwenen-hockeyers-pepijn-keppel-durfde-niet-uit-de-kast-te-komen/

https://www.volkskrant.nl/mensen/pepijn-keppel-de-hockeywereld-is-onveilig-voor-homo-s-en-bonden-doen-er-niets-aan~bf2537ac/

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nick Draaijer – De geheime portretten van Mondriaan
(Pluim)

Nick Draaijer was al vanaf zijn kindertijd in de ban van het prachtige portret boven de bank van zijn grootouders. Toen hij oud genoeg was, werd hij deelgenoot gemaakt van hun familiegeheim: dat portret, van zijn betovergrootmoeder, was geschilderd door niemand minder dan Piet Mondriaan. In 2018 werd het verkocht en toegankelijk voor het publiek, een moment dat Draaijers fascinatie opnieuw aanwakkerde en een zoektocht inluidde naar de geschiedenis van het doek. Algauw blijkt die de ene na de andere ontdekking op te leveren: de band tussen Mondriaan en zijn betovergrootvader was sterk, samen vormden de twee mannen een belangrijke spil in de Nederlandse cultuurgeschiedenis, de een als kunstenaar, de ander als succesvol koffiehandelaar en mecenas.

Draaijer vertelt een spannend en meeslepend verhaal, over de vrijmetselaars en het verzet tegen de nazi’s tijdens de Tweede Wereldoorlog, en talloze kleurrijke personages, zoals Max Euwe die in de familie trouwde en de zorg had voor de schilderijen van Mondriaan. Deze bijzondere familiegeschiedenis vertelt tegen de achtergrond van de opbloeiende kunstwereld van het twintigste-eeuwse Amsterdam het wervelende verhaal over een langzaam versplinterende familie, en oude geheimen die aan het licht komen.

Aandacht in de media:
https://www.parool.nl/kunst-media/nick-draaijer-schreef-een-boek-over-de-mondriaan-die-boven-de-bank-van-zijn-grootouders-hing~b768a5b96/

https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/twee-onbekende-kinderportretten-van-mondriaan-ontdekt~b77b4aa9/

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nachoem M. Wijnberg – Namen noemen
(Pluim)

In Namen noemen neemt Nachoem M. Wijnberg de lezer mee naar de achterkamertjes, voorkamers en zelfs de receptieruimtes van de Nederlandse literatuurgeschiedenis en plaatst die in een bredere context. Van zijn generatiegenoten tot reflecties op eerbiedwaardige – en ook daarom met naam genoemde – voorgangers en de jonge honden van de poëzie, en van Pessoa en Borges tot Whitman en Mandelstam. Maar bovenal is Namen noemen een unieke reflectie op het schrijverschap, van de winnaar van de P.C. Hooftprijs, die de grote vraag openlijk stelt: wat betekent het om een dichter – of zelfs een Nederlands dichter of zelfs enkel één dichter – te zijn, en gelezen te worden – of niet?

Aandacht in de media:
https://neerlandistiek.nl/2022/03/van-zeezicht-kon-ik-een-week-stil-leven/

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

anoniem / vert. Jos Vos – De val van de Taira
(Athenaeum—Polak & Van Gennep)

Japans vermaardste samoerai-epos is een veertiende-eeuws verhaal over de strijd tussen twee machtige clans, de Taira en de Minamoto. Dit meesterwerk neemt de lezer mee op een duizelingwekkende rit door de twaalfde eeuw aan de hand van vele onvergetelijke figuren, zoals Taira Kiyomori, de monsterlijke krijgsheer die sterft van razernij en die zo gloeit van de hitte dat druppels water op hem vlamvatten.

De val van de Taira schildert het portret van een verfijnde adellijke maatschappij die op zijn kop staat en is doordrongen van het boeddhistische besef dat alle aardse banden van voorbijgaande aard zijn. Het heeft in de loop der eeuwen enorme invloed uitgeoefend op de Japanse kunsten – zowel de traditionele als de populaire – en op het zelfbeeld van de Japanners.

Aandacht in de media:
https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/machtigen-gaan-uiteindelijk-ten-onder-dit-schitterende-14de-eeuwse-epos-biedt-troost-en-inzicht-in-het-menselijke-lot~b8ae872a/

https://www.universiteitleiden.nl/agenda/2022/05/zingen-van-vergankelijkheid

https://www.nrc.nl/nieuws/2022/08/25/dit-klassieke-japanse-oorlogsepos-is-diep-menselijk-alle-gespietste-schedels-ten-spijt-a4139855

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tom Middendorp – Klimaatgeneraal
(Podium)

In 2016 hield toenmalig Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp een toespraak in het Vredespaleis, waarin hij waarschuwde voor de gevolgen van klimaatverandering. Na afloop werden zijn woorden al snel opgepakt door de media. ‘Middendorp zegt dat klimaatverandering de wereldvrede bedreigt’, schreef de NOS op haar website. De toon was gezet, ‘de klimaatgeneraal’ was geboren.

Dankzij zijn jarenlange ervaring weet Middendorp precies hoe het leger te werk gaat. Het viel hem op dat er heel weinig aandacht was voor het klimaat, en hoe schadelijk dat is voor ons voortbestaan. Met zijn blik op de toekomst gericht laat Middendorp in Klimaatgeneraal zien dat klimaatverandering en onze veiligheid sterk met elkaar zijn verbonden. Vaak ontstaan conflicten, of zelfs oorlogen, door schaarste.

Ook kan die schaarste leiden tot migratiestromen en een voedingsbodem zijn voor extremisme. Zo is met name het toenemende tekort aan water een belangrijke aanjager van spanningen. Maar gelukkig zijn er ook oplossingen: van het omvormen van instituties als de navo en krijgsmachten wereldwijd tot aan het opvangen van water uit woestijnlucht; en van samenwerking op het gebied van energieveiligheid tot aan kernenergie als tussenoplossing.

Klimaatverandering is de grootste uitdaging van deze tijd, maar wij moeten het verschil maken.

Aandacht in de media:
https://www.bnr.nl/nieuws/duurzaamheid/10467772/klimaatgeneraal-tom-middendorp-klimaatverandering-leidt-tot-frictie

https://fd.nl/samenleving/1430467/groene-generaal-op-missie-we-hebben-grotere-problemen-dan-dijken-en-zonnepanelen

https://hcss.nl/news/boek-publicatie-klimaat-generaal-tom-middendorp/

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Maggie Nelson – Over vrijheid
(Atlas Contact)

Wat betekent vrijheid? Die vraag is en wordt door talloze grote denkers gesteld. Het vergt een onafhankelijke en scherpe geest als Maggie Nelson, met recht een van de meest geroemde cultuurcritici van onze tijd, om er iets over te schrijven dat fris, verhelderend en opwindend is. In Over vrijheid observeert Nelson hoezeer het begrip vrijheid verbonden is met haar tegenpolen. Met beperking, plicht, discipline, verslaving, dogmatische ideologie. Ze zoekt vrijheid daar waar ze het vaakst verdedigd en bevraagd, ontnomen en bevochten wordt: in de rommelige ruimtes tussen goed en kwaad.

Nelson richt zich op de recente debatten in de kunstwereld, de erfenis van de seksuele bevrijding, de paradox van verslaving en de aantrekkingskracht van wanhoop in het licht van de klimaatcrisis. Ze confronteert ons met fundamentele tegenstrijdigheden en weet als geen ander samen met de lezer een probleem te overdenken – daar ligt haar grote kracht. Over vrijheid is een buitengewoon sterk en essentieel boek voor uitdagende tijden.

Aandacht in de media:
https://www.parool.nl/kunst-media/kijk-over-de-rand-om-meer-over-vrijheid-te-ontdekken-is-de-boodschap-van-maggie-nelson~be803646/

https://www.nrc.nl/nieuws/2022/03/31/we-hebben-het-met-elkaar-te-doen-a4105948

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .